Organische gebiedsontwikkeling: hoe flexibiliteit in stedelijke planning te bereiken
In het vandaag verschenen rapport 'Vormgeven aan de Spontane Stad' verkennen het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en Urhahn Urban Design op basis van achttien uiteenlopende initiatieven hoe de overheid organische gebiedsontwikkeling in de praktijk kan faciliteren.
Gemeenten kunnen dit op verschillende wijzen doen: door flexibiliteit in te bouwen in planjuridische instrumenten, via meer procesgerichte ruimtelijke plannen en het aanwenden van alternatieve communicatiemiddelen zoals sociale netwerken, door aanpassingen in de eigen organisatie en door nieuwe financiële modellen. Ook voor het Rijk is een rol weggelegd, onder meer op het gebied van omgevingsrecht. Het onderzoek biedt praktische inzichten voor het werken aan organische gebiedsontwikkeling. Integrale gebiedsontwikkeling wordt echter niet als passé beschouwd, noch organische gebiedsontwikkeling als panacee. Er blijven gebieden waar een integrale aanpak de voorkeur heeft. Bovendien zijn beide vormen ook te combineren.
Bij organische gebiedsontwikkeling is er ruimte voor gevarieerde initiatieven en sprake van een open-eindeproces zonder blauwdruk; het is een optelsom van relatief kleinschalige lokale (her)ontwikkelingen. Denk aan: een school ombouwen tot ruimtes voor kleine bedrijven; een kantoorgebouw tot appartementen of een hotel; horeca in een lege graansilo; verwaarloosde openbare ruimte inrichten als park voor en door bewoners; paviljoens op tijdelijk braakliggend terrein als onderdak voor kinderopvang of vergaderzalen. Ontwikkeling en beheer lopen in organische gebiedsontwikkeling door elkaar heen, eindgebruikers hebben een dominante rol, overheden een faciliterende. Het leidt tot meer stedelijke diversiteit en biedt een grotere mate van flexibiliteit dan de projectmatige, grootschalige en integrale planningstraditie.
