Opties voor energie- en klimaatbeleid

De consequentie van het Klimaatakkoord in Parijs is dat de uitstoot van broeikasgassen drastisch moet worden verminderd. Dat kan alleen als de energievoorziening op een geheel andere manier wordt ingevuld; een veranderingsproces dat enkele decennia zal beslaan maar op de korte termijn al een voortvarende aanpak vraagt. Dat lukt alleen met ondersteunend beleid en PBL reikt daartoe beleidsopties aan.

Slimme sturing op complexe veranderingen

Er zijn vele technische mogelijkheden voor vergaande emissiereductie in Nederland zoals windmolens, zonnepanelen, elektrische auto’s, gasvrije woningen, innovatieve industriële processen, bio-energie en het afvangen en opslaan van CO₂.

De introductie van deze mogelijkheden is echter meer dan vervanging van de ene techniek door de andere. De infrastructuur moet worden aangepast, er zijn andere regels en richtlijnen nodig, nieuwe bedrijven betreden de markten en soms moet ook het gedrag van de mensen zich aanpassen aan de techniek. Bovendien gaat het veelal om innovaties, waarbij prestaties en kosten van een techniek in de toekomst onzeker zijn. Dat maakt de veranderingsprocessen complexer en daagt ook het beleid uit.

Mix van specifieke en algemene beleidsinstrumenten

De eerste fase van toepassing is voor een nieuwe techniek cruciaal. De kosten zijn nog relatief hoog en tegenvallers liggen op de loer. Maar enige omvang is nodig om ervaring op te doen, kostenverlaging te realiseren en vertrouwen bij toekomstige gebruikers te kweken. Juist in die fase is specifieke beleidsondersteuning belangrijk. Dat kan met gerichte subsidies en heffingen, normen of verplichtingen voor eerste toepassingen van innovatieve technieken of vormen van publiek-private samenwerking in de organisatie. Beleidsmaatwerk is daarbij nodig. Daarnaast zijn algemene instrumenten inzetbaar, prijsinstrumenten en verplichtende, algemeen gestelde doelen, om ervoor te zorgen dat marktrijpe CO₂-arme technieken relatief aantrekkelijk worden.