De aantrekkelijkheid van Nederlandse regio’s voor kennisintensieve buitenlandse bedrijven

Grote regionale verschillen

Overheden die zich richten op het aantrekken van investeringen van buitenlandse bedrijven, vooral van bedrijven die zich bezig houden met kennisintensieve activiteiten, moeten in hun beleid naast het nationaal niveau ook rekening houden met het regionaal niveau. Macro-economisch beleid is niet voldoende voor het aantrekken van deze bedrijven. Regionale kenmerken bepalen de locatiekeuze van buitenlandse bedrijven in Europa in grotere mate dan nationale kenmerken. De focus van de Nederlandse overheid op Noord-Holland, Zuid-Holland en Noord-Brabant (Bedrijfslevennota en Ontwerp Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte), komt overeen met de ruimtelijke spreiding van buitenlandse bedrijven in Nederland. Meer dan 70 procent van de buitenlandse bedrijven in Nederland is gevestigd in die drie regio’s; deze regionale concentratie is zelfs sterker dan die van de Nederlandse bedrijven.

De positie van de drie Nederlandse regio’s in Europa

De drie Nederlandse regio’s (Noord-Holland, Zuid-Holland en Noord-Brabant) behoren niet tot de tien Europese regio’s waar de meeste (kennisintensieve) buitenlandse bedrijven zijn gevestigd, maar behoren tot de subtop. In vergelijking met de Europese topregio’s bieden de Nederlandse regio’s de bedrijven een goed vestigingsklimaat en een goed ontwikkelde kennisbasis. Het ontbreekt de Nederlandse regio’s echter aan agglomeratiekracht: hoewel het bruto binnenlands product, de bevolkingsdichtheid en de mate van exportoriëntatie van gevestigde bedrijven van de drie Nederlandse regio’s hoger zijn dan het Europese gemiddelde, hebben de topregio’s nog hogere scores. De agglomeratiekracht van Noord-Brabant blijft ook achter, specifiek in de hightech en medium hightech sector. Het niveau van specialisatie in hightech en medium hightech werkgelegenheid is in deze regio namelijk aanzienlijk lager dan in de Europese topregio’s. Wel heeft deze Nederlandse regio een zeer sterke technologische kennisbasis, zeer veel bedrijfsinvesteringen in Research en Development en een zeer hoog aantal aangevraagde patenten.

Inlopen op de topregio’s is een grote opgave

Buitenlandse bedrijven die zoeken naar een nieuwe locatie om te investeren, kiezen meestal voor een locatie waar al buitenlandse bedrijven zijn gevestigd. Nieuwe investeringen versterken zo de al sterke positie van die regio’s. Het is echter onwaarschijnlijk dat Noord-Holland, Zuid-Holland en Noord-Brabant ook van dit effect profiteren. Behalve dat ze in 2010 niet tot de top maar tot de subtop behoorden van Europese regio’s met de meeste kennisintensieve activiteiten, was het aandeel zogenoemde ‘greenfield’ investeringen (investeringen via het opzetten van een nieuwe vestiging) in deze regio’s aanzienlijk lager dan in de Europese topregio’s. Hierdoor zullen de verschillen tussen de Nederlandse en Europese regio’s, wat betreft het aantrekken van buitenlandse investeringen, eerder verder toe- dan afnemen.