Geraamde ontwikkelingen in nationale emissies van luchtverontreinigende stoffen 2023

Europese richtlijn voor vermindering van luchtverontreinigende stoffen

De aanleiding voor dit rapport is tweeledig. Ten eerste verplicht de Europese richtlijn voor vermindering van luchtverontreinigende stoffen landen om  tweejaarlijks emissieramingen op te stellen en deze aan de Europese Commissie te rapporteren. Ten tweede zijn emissieramingen nodig om de toekomstige ontwikkeling in de luchtkwaliteit en de neerslag (depositie) van stikstof op natuurgebieden te kunnen bepalen.

Europese emissiedoelen voor luchtvervuiling in zicht

De uitstoot van luchtverontreinigende stoffen is de afgelopen decennia flink gedaald en de daling zet de komende jaren waarschijnlijk door. Daarmee zijn de Europese emissiedoelen voor de luchtverontreinigende stoffen in 2030 binnen bereik. De Europese doelen vergen geen ingrijpende veranderingen en zullen grotendeels worden gehaald dankzij Europese emissie-eisen aan nieuwe voer- en vaartuigen en industriële installaties. Bovendien zorgen minder gebruik van fossiele brandstoffen door klimaatbeleid voor meewind in de emissiereductie.

De problemen van gezondheidsschade door luchtverontreiniging en overmatige stikstofdepositie op natuur zullen in 2030 niet zijn opgelost met de in dit rapport geraamde emissiereducties conform de Europese reductiedoelen. De doelen zijn tussen landen afgesproken om deze problemen te verminderen, maar niet om deze op te lossen. Ook na verlaging van de emissieniveaus in lidstaten tot deze doelen blijven er grote negatieve effecten op mens en natuur bestaan.

Kabinetsdoel stikstof nog buiten bereik door ammoniakemissie

Het kabinet wil dat in 2030 de stikstofneerslag in 74 procent van het stikstofgevoelige Natura2000-areaal onder de kritische depositiewaarde ligt. Om dit te bereiken heeft het kabinet in een Kamerbrief van 10 februari 2023 nationale indicatieve restemissies in 2030 benoemd voor mobiliteit (117 kiloton stikstofoxiden), industrie (28 kiloton stikstofoxiden) en landbouw (63 kiloton ammoniak). Deze nationale doelen zijn met vastgesteld en voorgenomen beleid in zicht voor mobiliteit en industrie, maar voor ammoniak bij de landbouw blijft een grote restopgave. Inclusief het kwantificeerbaar geagendeerd beleid (maatregelen van het Kabinet Rutte III) komen de restmissies van ammoniak bij de landbouw op 81 tot 96 kiloton, waarmee een omvangrijke ammoniakopgave resteert van 18 tot 33 kiloton in 2030. Het kabinet wil dit gat overbruggen met het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG). Dit NPLG is nog niet concreet genoeg om door te rekenen in de emissieramingen.

Emissiedoel Schone Lucht Akkoord voor stikstofoxiden binnenvaart blijft achter

Het subdoel voor de binnenvaart uit het Schone Lucht Akkoord vraagt nog aandacht. Deze binnenvaart heeft een specifiek doel van 35 procent emissiereductie voor stikstofoxiden ten opzichte van 2015, maar blijft steken op de helft daarvan. Subdoelen uit het Schone Lucht Akkoord (2016) van continu dalende emissies door houtstook in woningen (kachels en open haarden) en industrie worden waarschijnlijk gehaald.

Zeescheepvaart belangrijkste bron stikstofoxiden op Nederlands grondgebied

De zeescheepvaart is een grote bron voor de emissies van stikstofoxiden, waar de Nederlandse overheid beperkte invloed op heeft. Zeescheepvaart telt niet mee voor de Europese emissiedoelen, maar zorgt voor ruim een derde van de totale uitstoot van stikstofoxiden op Nederlands grondgebied. Zeescheepvaart is tevens een grote bron voor emissies van fijnstof (PM_2,5) met een bijdrage van 15 procent aan de totale uitstoot op Nederlands grondgebied.