Aanpak mondiale waterproblematiek vraagt wereldwijd radicaal ander beleid

In grote delen van de wereld staan de ecologische kwaliteit van watersystemen en de leefbaarheid van gebieden en op het spel. Zo neemt nu al door hitte en droogte de leefbaarheid in droge gebieden af, en leven er circa 200 miljoen mensen in gebieden met een jaargemiddelde temperatuur van meer dan 29°C. In 2070 zijn dat er naar verwachting meer dan 1 miljard. Tegelijkertijd worden de steden en de bevolking van kustgebieden en delta’s bedreigd, niet alleen door de stijgende zee, maar ook door bodemdaling, verzilting, en afnemende rivier- en sedimentafvoeren.

Het mondiaal bewoonbaar areaal voor de mensheid dreigt zo aan twee kanten te krimpen. Zonder aanpassing van het huidige beleid zal daarmee de kans op ontheemding van vele miljoenen mensen de komende decennia sterk toenemen.

Radicaal ander beleid nodig

De problemen zijn groot en urgent, maar ze zijn wel degelijk aan te pakken, laat de PBL-studie zien. Dit vraagt wereldwijd om de erkenning van de waarde van water – voor de mens, de economie en de natuur. Dat betekent dat het functioneren van het watersysteem het uitgangspunt moet worden voor alle investeringen en ruimtelijke ontwikkelingen in rivierstroomgebieden, delta’s en kusten, droogtegebieden en steden. Cruciaal daarbij is dat het beleid van verschillende sectoren goed op elkaar wordt afgestemd en de adaptatie aan klimaatverandering integraal wordt meegenomen, ook bij ruimtelijke ontwikkelingen.

Met deze structurele omslag in het beleid en een ambitieuze inzet kan het watergebruik worden teruggedrongen, kunnen de overstromingsrisico’s van rivieren en zee vergaand worden teruggebracht, kunnen de verdere watervervuiling en ecologische achteruitgang worden gestopt, kan de bodemdaling in deltagebieden worden tegengegaan, en kan de voedselproductie in droge gebieden worden verdubbeld terwijl het watergebruik bijna kan worden gehalveerd. Ook kunnen zo lokale en grensoverschrijdende water-gerelateerde conflictrisico’s sterk worden teruggedrongen.

Die omslag in het beleid moet wel nú worden ingezet om onomkeerbare effecten van klimaatverandering te beteugelen. Van overheden en internationale organisaties als de Verenigde Naties vraagt de aanpak van de water- en klimaatproblematiek een combinatie van langetermijn- en kortetermijnbeleid. Aanpassen aan klimaatverandering is nodig om ook in de verre toekomst een leefbare wereld te houden, en tegelijkertijd moet het beleid voldoende flexibel zijn om gaandeweg adequaat te kunnen inspringen op nieuwe ontwikkelingen.

Water heeft structurele aandacht van de Verenigde Naties nodig

De waterproblematiek en de gevolgen van klimaatverandering zijn ongelijk verdeeld over de wereld. Vooral de lage-inkomenslanden worden relatief hard getroffen, terwijl zij onvoldoende middelen hebben om zich voldoende en tijdig aan te passen. Op VN-niveau zal structurele aandacht nodig zijn en een adequate ondersteunende financiering om de water- en klimaatproblematiek in de wereld op een eerlijke wijze (‘leave no one behind’) te verminderen. De droge gebieden en de delta’s, kustgebieden, en eilanden in de oceanen, verdienen daarbij extra aandacht.