Achteruitgang natuur gaat sneller dan ooit in de geschiedenis van de mens

De achteruitgang van natuur vindt met een ongekende snelheid plaats en steeds sneller dreigen soorten uit te sterven, met nadelige gevolgen voor mensen wereldwijd. Een miljoen planten- en dierensoorten worden bedreigd met uitsterven als de mensheid op de huidige voet verder gaat. Sir Bob Watson, de voorzitter van IPBES, geeft aan dat ‘de gezondheid van ecosystemen waarvan wij en alle andere soorten afhankelijk zijn, sneller achteruit gaat dan ooit tevoren in de geschiedenis van de mensheid.’

‘Daarmee tasten we het fundament aan van onze economie, voedselzekerheid, gezondheid en kwaliteit van leven’. Volgens Watson laat het rapport ook zien ‘dat het nog niet te laat is om het verschil te maken, maar alleen als er wereldwijd actie wordt ondernomen, van het lokale tot mondiale niveau. Door fundamentele, transformatieve maatschappelijke veranderingen kan de natuur wereldwijd nog steeds worden beschermd en hersteld.’

Internationale natuurdoelstellingen buiten bereik

Het rapport laat zien dat slechts vier van de 20 internationale doelstellingen voor natuurbescherming, de zognaamde Aichi-biodiversiteitsdoelen voor 2020, waarschijnlijk zullen worden bereikt. De belangrijkste oorzaken hiervoor zijn veranderingen in landgebruik (bijvoorbeeld ontbossing voor de uitbreiding van het landbouwareaal), exploitatie van soorten (bijvoorbeeld visserij), klimaatverandering, milieuvervuiling, en invasieve soorten. Naar verwachting gaat klimaatverandering de komende jaren een steeds grotere invloed hebben op de natuur.

Van 29 april tot 4 mei onderhandelden de 132 IPBES lidstaten (waaronder Nederland) tijdens de zevende zitting van de IPBES-plenaire vergadering in Parijs over het rapport. Zij hebben daar het rapport geaccepteerd en een samenvatting voor beleidsmakers vastgesteld. Het rapport is het eerste mondiale biodiversiteit assessment sinds 2005 en vertegenwoordigt een belangrijke mijlpaal richting de grote Conferentie van het VN-Biodiversiteitsverdrag in november 2020 in China. Landen, het bedrijfsleven en maatschappelijke partijen in Nederland en wereldwijd zijn nu aan zet om de inzichten uit dit rapport om te zetten in acties en beleid.

Gevolgen voor arme en kwetsbare bevolkingsgroepen

Het rapport besteedt veel aandacht aan de gevolgen die de achteruitgang van de natuur heeft voor de armste en meest kwetsbare bevolkingsgroepen wereldwijd. Verdere achteruitgang van de natuur zal de voortgang ondermijnen van het realiseren van de mondiale doelen op het gebied van armoede, honger, gezondheid, water, steden, klimaat, oceanen en landgebruik (ca. 80% van de 44 onderzochte targets onder de SDGs, de Duurzame Ontwikkelingsdoelen van de VN). Het IPBES Global Assessment geeft ook inzicht in de bijdragen die natuur kan leveren aan de realisatie van het Parijsakkoord over klimaatverandering en de Duurzame Ontwikkelingsdoelen (SDGs).

Transformatieve verandering nodig

Het rapport laat op basis van onder andere scenario-analyse, natuur- en sociaal-wetenschappelijke inzichten en kennissystemen van inheemse en lokale bevolkingsgroepen zien dat alleen als de onderliggende oorzaken van biodiversiteitsverlies aanpakt worden, natuurbescherming en duurzaam gebruik van de natuur gerealiseerd kan worden.

Dit vraagt om ingrijpende verandering, in het rapport aangeduid als transformatieve verandering: fundamentele, systematische veranderingen in sociale, economische en technologische factoren, inclusief maatschappelijke paradigma’s, doelen en waarden die bepalen hoe we onze kwaliteit van leven definiëren. Dit betekent dat onze samenleving en economie moeten worden omgevormd – getransformeerd – naar een duurzame samenleving.

Alleen als we – individueel en als maatschappij - onze relatie tot natuur en de waardering van de natuur veranderen, zo stelt het rapport, zullen we in staat zijn de natuur voor ons zelf en voor andere soorten te beschermen.  Veranderingen die dit kunnen bewerkstelligen zijn onder andere het ombuigen van niet duurzame landbouw, visserij en landbouwsubsidies.    

Brug wetenschap en beleid

De uitdaging voor de IPBES Global Assessment was om de staat van wetenschappelijke kennis op zo’n manier bij elkaar te brengen en te integreren dat die voor alle verschillende lidstaten van IPBES relevant is. De lidstaten van IPBES hebben intensief onderhandeld over de samenvatting voor beleidsmakers, zodat de resultaten voor hen bruikbaar zijn. Het assessment vervult daarmee een noodzakelijke brugfunctie tussen wetenschap en beleid.