Voedsel en natuurlijke hulpbronnen

Dit is een van de conclusies van het rapport  ‘Food systems and Natural Resources’ van het International Resource Panel van UNEP, waaraan het PBL (Planbureau voor de Leefomgeving) een belangrijke bijdrage heeft geleverd. Het rapport is vandaag gepresenteerd tijdens de tweede United Nations Environment Assembly bijeenkomst in Kenia. 

Veel land wordt nu niet duurzaam beheerd en voedselproductie gaat gepaard met een groot aantal milieuproblemen, zoals biodiversiteitverlies en de uitstoot van broeikasgassen. Met een toenemende welvaart en een groei van de wereldbevolking naar ruim 9 miljard in 2050 neemt de druk op de natuurlijke hulpbronnen toe. Deze hulpbronnen zijn noodzakelijk om toekomstige generaties te voorzien van voedsel.

Wereldwijde ontwikkelingsdoelen

Duurzame voedselsystemen staan centraal in de mondiale duurzame ontwikkelingsagenda voor 2030 met als overkoepelend doel om wereldwijd armoede en honger uit te bannen en tegelijkertijd welvaart en gezondheid te bevorderen.

Als we ervoor willen zorgen dat iedereen in de toekomst kan beschikken over voldoende, veilig en gezond voedsel, dan moeten deze natuurlijke hulpbronnen duurzaam worden beheerd en efficiënt worden gebruikt. Op dit moment gebeurt dit niet: bodems worden vaak niet duurzaam beheerd en de zeeën en oceanen worden sterk overbevist. Van de totale hoeveelheid stikstof en fosfor die via kunstmeststoffen in de landbouw wordt gebruikt, eindigt slechts 15-20% op het bord van de consument. De rest komt grotendeels in het water en de bodem terecht, wat onder andere leidt tot watervervuiling. De wereldwijde voedselproductie is bovendien verantwoordelijk voor circa 24% van de uitstoot van broeikasgassen. 

Voedselverspilling

Er zijn veel mogelijkheden om natuurlijke hulpbronnen efficiënter en duurzamer te beheren. Aan de productiekant zijn dit onder andere een goed bodembeheer, verhoging van de gewasproductie (zonder hogere milieubelasting) en het sluiten van mineralenkringlopen. Vooral in ontwikkelingslanden zijn hiervoor forse investeringen in landbouw, scholing en infrastructuur nodig.

Aan de consumptiekant gaat het om het verminderen van voedselverspilling, het tegengaan van overconsumptie en een betere balans tussen het consumeren van plantaardige en dierlijke producten. Verandering van consumptie kan ook bijdragen aan een betere gezondheid.

Geïntegreerde aanpak voedselprobleem

Veel van deze losse maatregelen zijn weliswaar bekend, maar het rapport laat het belang zien van een geïntegreerde aanpak. Het mondiale beleid, zowel in westerse landen als in ontwikkelingslanden, richt zich tot nu toe vaak direct op boeren en vissers. Juist de boeren en vissers weten vaak goed hoe het beter kan, maar het ontbreekt hen aan de financiële mogelijkheden om dit te realiseren. Partijen als supermarkten, restaurants en de voedingsmiddelenindustrie nemen een krachtige positie in tussen consument en voedselproducent. Hierdoor zijn ze in staat een belangrijke bijdrage te leveren aan een duurzamer en efficiënter gebruik van natuurlijke hulpbronnen, zoals in Nederland ook al soms gebeurt. Ook nationale en lokale overheden kunnen veel doen, variërend van goede wet- en regelgeving en beprijzing van milieudruk tot aan onderwijs en voorlichting gericht op gezonde en duurzame voedselkeuzes.