Argumenten klimaatsceptici zijn onhoudbaar

In de media is veel aandacht voor de film "The Great Global Warming Swindle". Hierin draait het vooral om de vraag of de waargenomen klimaatverandering in de laatste 50 jaar door de mens wordt veroorzaakt en, als afgeleide daarvan, of we de CO2 uitstoot moeten aanpakken als we die verandering willen temperen? Op 20 juli hebben twee MNP auteurs een opiniestuk geschreven in De Volkskrant waarin op de belangrijkste argumenten uit de film wordt ingegaan.

Argumenten klimaatsceptici zijn onhoudbaar

In de documantaire "The Great Global Warming Swindle" gaat het vooral over de vraag of de klimaatverandering door de mens wordt veroorzaakt. En als afgeleide daarvan: moeten we de CO₂-uitstoot aanpakken als we die verandering willen temperen? Deze vragen zijn uitvoerig beantwoord in wetenschappelijke tijdschriften, en door het IPCC (het klimaatpanel van de VN). Sommigen betwijfelen de geloofwaardigheid van het IPCC, en verwijten deze ‘selectief winkelen’. Maar het IPCC is juist opgericht om dit te voorkomen. Er zijn honderden auteurs in vertegenwoordigd, afgevaardigden van zo veel mogelijk scholen op het terrein van klimaatverandering. Zij zijn voorgedragen door de 180 bij het IPCC aangesloten landen en door wetenschappelijke instituten op, op basis van hun publicaties.

In de IPCC-spelregels staat dat ook controverses moeten worden behandeld en dat onzekerheden moeten worden weergegeven. Dat gebeurt dus ook. De concepten worden twee keer uitvoerig tussentijds beoordeeld door duizenden externe experts, waardoor de kans klein is dat er belangrijke publicaties over het hoofd worden gezien. Alle serieuze wetenschappelijke literatuur over de invloed van de zon, vulkanen, natuurlijke oorzaken van klimaatschommelingen, is door IPCC bekeken. Er gaan stemmen op om de klimaatsceptici te negeren in de media. Daarmee zijn wij het oneens. Ook het IPCC geeft, naast feiten, meningen over feiten (‘expert judgements’). Bovendien zijn de maatschappelijke gevolgen van klimaatverandering zo verstrekkend dat een publiek debat op zijn plaats is. Klimaatsceptici zijn er echter niet in geslaagd overtuigende serieuze wetenschappelijke artikelen te schrijven, of argumenten aan te voeren, die het broeikasverhaal van IPCC ondergraven.

De stellingen uit 'The Swindle' zijn, gezien de huidige wetenschappelijke kennis, onhoudbaar.

Stelling uit de 'Swindle': 'De klimaatverandering komt door de zon, niet door de mens'

Reactie MNP: Inderdaad kunnen klimaatschommelingen van vóór 1960 door de zon en andere natuurlijke oorzaken verklaard worden. Maar in de periode daarna is er géén toename in de zonneactiviteit waargenomen, terwijl de wereldgemiddelde temperatuur in die periode wel steeg (met bijna 0.4 graden Celsius). Er wordt gestudeerd op een theorie dat de kosmische straling afkomstig uit het heelal invloed heeft op het wolkendek, en dus op onze temperatuur. De aarde produceert een magneetveld, dat ons afschermt voor die kosmische straling. Veranderingen in dat veld door invloed van de zon zouden veranderingen in de kosmische straling kunnen veroorzaken, en dus op het wolkendek, en dus op het klimaat. Maar in de afgelopen 50 jaar zijn er geen wolkenwaarnemingen gevonden die deze theorie ondersteunen. Wat wél onomstotelijk en uitvoerig door metingen is bevestigd, is dat de laatste halve eeuw de concentratie van broeikasgassen met 36 % is gestegen naar een CO₂-niveau dat in tientallen miljoenen jaren niet is voorgekomen. Uit deze toename is de gemeten opwarming van de aarde fysisch goed te verklaren.

Stelling uit de 'Swindle': CO₂ is geen broeikasgas

Reactie MNP: Het staat wetenschappelijk vast dat CO₂ en andere gassen (zoals methaan en lachgas) de warmte van de zon in de dampkring vasthouden. Aan de andere kant zijn er stofdeeltjes die zonlicht terugkaatsen. Het netto effect is dat warmte wordt toegevoegd aan de atmosfeer waardoor de aarde opwarmt.

Stelling uit de 'Swindle': CO₂ volgt de temperatuur en niet andersom. De toename van CO₂ heeft dus een natuurlijke oorzaak.

Reactie MNP: Het is bewezen dat de toegenomen CO₂-concentratie afkomstig is van verbranding van fossiele brandstoffen. De koolstofmoleculen hebben rugnummers (isotopen) die hun herkomst uit olie, gas of kolen verraden. De huidige toename van CO₂ is door onszelf veroorzaakt.

Stelling uit de 'Swindle: 'Waterdamp is een belangrijker broeikasgas dan CO₂

Reactie MNP: Dit klopt - we hebben niet voor niets een dampkring, en zonder waterdamp en andere natuurlijke broeikasgassen zou het 33 graden Celsius kouder zijn op aarde. Maar dat kan de rol van CO₂ niet bagatelliseren. Het gaat om de verstoring door extra CO₂, die opwarming veroorzaakt. Omdat warmere lucht meer waterdamp vasthoudt, stijgt de temperatuur bovendien verder.

Stelling uit de 'Swindle: 'Klimaatmodellen stroken niet met waarnemingen

Reactie MNP: De met de modellen berekende temperaturen komen juist zeer goed overeen met de waargenomen temperaturen. Wel zijn op grotere hoogten afwijkingen gevonden, al zijn die de afgelopen jaren kleiner geworden. Modellen zijn nooit volmaakt; daarom zitten er onzekerheden in de uitkomsten. Bij de conclusie dat de mens zeer waarschijnlijk de opwarming van de aarde veroorzaakt, zijn deze meegewogen.

De 'Swindle' is er niet in geslaagd overtuigende serieuze argumenten aan te voeren die het broeikasverhaal van IPCC ondergraven.

Leo Meyer en Bart Strengers.

De auteurs zijn verbonden aan het Milieu- en Natuurplanbureau. Leo Meyer is tevens werkzaam als secretaris van een der mondiale werkgroepen.

Dit artikel is verschenen als opiniestuk in De Volkskrant van 20 juli 2007.

Meer informatie

De reactie van het Platform Communication on Climate Change (Klimaatportaal) op de film The Great Global Warming Swindle, waarin Milieu en Natuurplanbureau (MNP), Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut (KNMI), Wageningen UR (WUR), Energieonderzoek Centrum Nederland (ECN), Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO), Klimaatcentrum Vrije Universiteit Amsterdam (CCVUA) en Universiteit Utrecht (UU) samenwerken.