Proefschrift Jeroen Bastiaanssen over de rol van vervoer op de arbeidsmarkt
Op 13 november 2020 is onze PBL-collega Jeroen Bastiaanssen gepromoveerd aan het UK Institute for Transport Studies, University of Leeds, op de rol die vervoer speelt op de arbeidsmarkt. Zijn vergelijkende studie van het Verenigd Koninkrijk en Nederland onderzoekt of een betere toegang tot vervoer de kans op werk verbetert, met specifieke aandacht voor jongeren. Door gegevens over toegang tot vervoer en bereikbaarheid van banen te combineren met microdata over de beroepsbevolking, kon hij nader bepalen welke bevolkingsgroepen en gebieden de meeste baat hebben bij verbeterde vervoersmogelijkheden en daarmee toegang tot banen. Het onderzoek werd regionaal gefinancierd - door de Britse West Yorkshire Combined Authority en de gemeente Rotterdam.
In het Verenigd Koninkrijk en Nederland is de afgelopen decennia, net als in de meeste westerse landen, sprake geweest van een sterke decentralisatie van werkgelegenheid naar perifere bedrijventerreinen in de buurt van snelwegen. Het traditionele openbaar vervoersysteem is tegelijkertijd steeds meer op de hoofdvervoersassen van stedelijke centra geconcentreerd. Daardoor is de bereikbaarheid van banen doorgaans veel groter voor mensen met een auto vergeleken met gebruikers van het openbaar vervoer. In vijf opeenvolgende papers geeft het onderzoek van Bastiaanssen wetenschappelijk bewijs voor deze relatie tussen toegang tot vervoer en een verhoogde kans op werk.
Bastiaanssen onderzocht of een betere bereikbaarheid van banen de kans op werk onder werkzoekenden in het Verenigd Koninkrijk en Nederland zou verbeteren. Hij vond dat vooral werkzoekenden die geen toegang hebben tot eigen vervoer, baat zouden hebben bij een betere OV-bereikbaarheid van banen. Dit betreft vooral jongeren, lage inkomens- en lager opgeleide groepen en mensen die wonen in stedelijke gebieden waar het openbaar vervoer beperkt is, zoals de stedelijke perifere en achterstandswijken. Deze positieve effecten waren niet zichtbaar voor het platteland, aangezien werklozen meestal in stedelijke gebieden geconcentreerd zijn.
Belang voor beleidsmakers
De bevindingen in dit proefschrift zijn belangrijk voor beleidsmakers, omdat ze impliceren dat werkzoekenden kunnen profiteren van gericht overheidsbeleid dat de toegang tot vervoer en bereikbaarheid van banen verbetert en daarmee bijdraagt aan de sociale mobiliteit. Hiervoor is een betere integratie vereist van vervoersbeleid, ruimtelijke ordeningsbeleid en sociaal beleid, waarin expliciet rekening wordt gehouden met de bereikbaarheidsbehoeften van verschillende groepen werkzoekenden. De bereikbaarheid van banen kan worden vergroot door de routes, snelheden en frequenties van (openbaar) vervoer tussen woon- en werklocaties te verbeteren, maar ook door het creëren van geschikte werkgelegenheid dichterbij werklozen.
Bereikbaarheid heeft ook betrekking op de tarieven van het openbaar vervoer en voertuiggerelateerde kosten die met name onder lagere inkomensgroepen een aanzienlijke belemmering kunnen vormen voor het aannemen van werk. Aangezien jongeren, lage inkomens- en lager opgeleide groepen ook het hardst zijn getroffen door de Covid-19 pandemie, kan een goede bereikbaarheid van banen nóg belangrijker zijn om hen aan werk te helpen.
