Natuurbeleid betwist

Over het boek

De bundel is tot stand gekomen op verzoek van het PBL in samenwerking met de WUR. De essaybundel is samengesteld vóór de huidige coronacrisis. Maar de behoefte aan een nieuwe gemeenschappelijke visie op de natuur en op het natuurbeleid is actueler dan ooit. De essays in deze bundel bieden puzzelstukjes waaruit dat verhaal kan worden samengesteld. De auteurs van de essaybundel hopen daarmee bij te dragen aan het politieke en maatschappelijke debat over de toekomst van de natuur en het natuurbeleid.

PBL-directeur Hans Mommaas over de publicatie: “De essaybundel maakt duidelijk dat dé legitimiteit van beleid niet bestaat. De essays laten zien dat de betekenis die legitimiteit krijgt sterk afhankelijk is van heersende sociale normen en waarden over de samenleving als geheel, maar ook van de manier waarop beleid wordt vormgegeven. Het is goed om daar voldoende gevoelig voor te zijn, niet alleen bij de inrichting van beleid, maar ook bij het daarop gerichte onderzoek.”

Natuur belangrijk toevluchtsoort

De bescherming van de natuur in Nederland gaat met vallen en opstaan. Natuur wordt afwisselend gezien als bedreiging voor de economische groei, als toevluchtsoord voor de drukke stadsmens, en als randvoorwaarde voor de toekomst van de mensheid.

Arjen Buijs, een van de redacteuren van de essaybundel zegt daarover: "Tijdens het stikstofdebat is door sommigen gesuggereerd om de beschermingsstatus van stukjes beschermde natuur op te heffen ten behoeve van economische groei. Tijdens de coronacrisis blijkt natuur een belangrijk toevluchtsoord voor vrijwel alle Nederlanders en moeten populaire natuurgebieden vanuit veiligheidsoverwegingen tijdelijk afgesloten worden voor bezoekers. Heeft Nederland te weinig natuur om in alle behoeften te voorzien? Is het natuurbeleid tekort geschoten?”

Scheiding mens en natuur

In deze essaybundel beschrijven diverse auteurs hoe het beleid dreigt vast te lopen in oude manieren van samenwerking tussen Europa, landelijke en provinciale overheden, boeren en actieve burgers. Ze suggereren dat oplossingen gevonden kunnen worden in nieuwe collectieve verhalen over de natuur en in creatieve samenwerkingsvormen tussen partijen die afhankelijk zijn van de natuur. De kern van veel verhalen is dat de kunstmatige scheiding tussen de mens en de (overige) natuur in zowel het huidige beleid als in de dominante filosofische visies over de plaats van de mens naast of boven de natuur contraproductief is geworden.

Nieuwe vorm van natuurwetgeving

In de essaybundel geven Jan-Jacob van Dijk en André van der Zande als oud-gedeputeerden en oud secretaris-generaal van LNV een inkijkje in de moeizame en soms vijandige samenwerking tussen burgers, bestuursorganen, en de Europese Unie. Jurist Fred Kistenkas bepleit een totaal nieuwe vorm van natuurwetgeving (het 'kerstboommodel') om recht te doen aan de huidige duurzaamheids- uitdagingen, zoals klimaatverandering. Bas Haring reflecteert op de relatie tussen biodiversiteit en klimaatverandering en Behagel en Turnhout betogen dat de strikte scheiding tussen mens en natuur door moderne technieken en productiemethoden achterhaald is.

Legitimiteit natuurbeleid

In een slotessay beschrijven de redacteuren hoe deze inzichten kunnen leiden tot een nieuw natuurverhaal dat een breed gedragen fundament kan leggen onder het natuurbeleid en daarmee de juridische, politieke en maatschappelijke legitimiteit van het beleid kan versterken.

Arjen Buijs stelt: “In een nieuw natuurverhaal moet een evenwicht gezocht worden tussen de natuur als bedreiging en de natuur als oplossing. Tussen agrariërs die hun bedrijfsvoering dreigen te verliezen en stadsmensen die vervreemd zijn van het platteland. En tussen de liefde voor de natuur en de angst voor natuur, met z’n eikenprocessierupsen, teken en andere gevaren.”

Over de samenstellers

Arjen Buijs is senior onderzoeker bij Wageningen Universiteit en bij Wageningen Environmental Research. Hij onderzoekt de relaties tussen mens en natuur en welke rol overheden hierbij spelen.
Froukje Boonstra is senior bestuurskundige bij Wageningen Environmental Research en houdt zich bezig met verduurzaming van het landelijk gebied.

Voor meer informatie zie het bericht op de WUR website