Staat van het Klimaat 2009

Actueel onderzoek en beleid nader verklaard

Het klimaatjaar 2009 stond voor een belangrijk deel in het teken van ‘Kopenhagen’. De ontwikkelde landen en opkomende economieën hebben ingestemd met het Kopenhagen akkoord (zonder juridische binding). Veel ontwikkelingslanden hebben er ‘kennis van genomen’. Belangrijk element is de afspraak dat de wereldwijde gemiddelde temperatuurstijging beneden de 2 graden moet blijven. De huidige voorstellen zijn echter onvoldoende om dit te halen. Daarvoor moeten de mondiale emissies vanaf ongeveer 2020 dalen. Het halen van de tweegradendoelstelling is in technisch opzicht mogelijk tegen directe, jaarlijkse kosten van maximaal 2% van het wereldwijde Bruto Nationaal Product. Hierbij zijn forse investeringen nodig in nieuwe energietechnologie.

De mondiale broeikasgasemissies blijven stijgen. In 2008 was de uitstoot van CO₂ door de ontwikkelingslanden voor het eerst hoger dan die van de geïndustrialiseerde landen. Het eerste decennium van de 21e eeuw is het warmste tijdvak van tien jaar sinds het begin van de temperatuurmetingen. De zomerse zeeijsbedekking in het Noordpoolgebied is de laatste jaren sneller geslonken dan op basis van de projecties van het IPCC in 2007 verwacht werd. Ook lijken zowel Groenland als Antarctica sneller massa te verliezen dan door het IPCC werd aangenomen. Verder neemt de fractie van de CO₂-emissies die wordt vastgelegd in biosfeer en de oceaan af. Vanuit de astrofysica komen steeds meer signalen van een langdurige periode met minimale zonneactiviteit. Hierdoor wordt de temperatuurstijging in een tijdsbestek van enkele decennia mogelijk getemperd met 0,2 graden, maar een nieuwe Kleine IJstijd in de nabije toekomst is heel onwaarschijnlijk.

Nederland hoort internationaal tot de 'frontrunners' bij het ontwikkelen van nationaal adaptatiebeleid. Het besef groeit dat voor effectieve adaptatie van het waterbeheer internationale samenwerking en kennisontwikkeling onontbeerlijk is. De Delta Alliance biedt een platform om de kennis in deltagebieden wereldwijd te delen en te versterken. Een klimaatbestendige strategie voor Nederland kent als speerpunten de veiligheid tegen overstromingen, de waarborging van de zoetwatervoorziening, een klimaatbestendige ontwikkeling van de natuur en de integratie van klimaatopgaven in het stedelijk gebied. In het nieuw gestarte Deltaprogramma worden adaptatiemaatregelen voor de waterveiligheid en een klimaatbestendige zoetwatervoorziening verder verkend.

Het PCCC is een samenwerkingsverband van de grote klimaatkennisinstellingen in Nederland (PBL, KNMI, Wageningen UR, ECN, Vrije Universiteit, Universiteit Utrecht, Deltares en NWO).