OV-gebruik tijdens de opstartfase

Een afwegingskader voor beleidsmaatregelen

In deze notitie analyseren het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL), het Centraal Planbureau (CPB) en het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) de effecten van mogelijke maatregelen om de druk op het openbaar vervoer beheersbaar te houden, nu het aantal reizigers door het versoepelen van de coronamaatregelen vermoedelijk weer zal toenemen. De onderzoekers hebben de effecten bekeken vanuit een economisch en sociaal perspectief voor zowel de korte als de lange termijn. Ze zijn uitgegaan van het door de overheid aangegeven maximum van 40 tot 50% van de OV-capaciteit van voor de crisis.

Gedeeltelijk thuiswerken of onderwijs volgen en beperkt op pad te gaan lijkt de meest effectieve combinatie om de druk op het openbaar vervoer te beperken, terwijl burgers en bedrijven dan minder negatieve gevolgen ervaren vergeleken met volledig thuisblijven. Stimuleren van de fiets door bijvoorbeeld (tijdelijk) extra fietspaden te creëren kan het gebruik van bus, metro en tram verminderen.

Meer onderzoek nodig

Meer en verfijnder onderzoek en monitoring is nodig om de OV-capaciteit per regio en route optimaal te benutten. Vervoers- en telecombedrijven spelen daarbij een centrale rol. Om het gebruik van het openbaar vervoer verder terug te brengen, kunnen aanvullende maatregelen worden onderzocht, zoals het introduceren van een reserveringssysteem voor (langere) treinritten.

In de analyse is het autogebruik buiten beschouwing gebleven, omdat de planbureaus verwachten dat minder gebruik van het OV slechts een beperkt effect zal hebben op het autogebruik. Het gebruik van de auto is door de coronamaatregelen al gedaald en daalt waarschijnlijk verder door de recessie als gevolg van corona. Bovendien heeft lang niet iedereen die het OV wil mijden een auto ter beschikking.

Gezamenlijke analyses

De notitie van PBL, CPB en SCP aan het kabinet volgt op een eerste gezamenlijke analyse (gepubliceerd op 28 mei 2020) van een herstel uit de coronacrisis. Het RIVM leverde input vanuit zijn specifieke expertise.