Functioneel ontwerp Hestia 1.0

Aanleiding tot de ontwikkeling van het Hestia model

Hestia is ontwikkeld om het SAWEC model en op termijn het Vesta MAIS model te kunnen vervangen. Momenteel wordt het SAWEC model met name gebruikt om de jaarlijkse ramingen te maken voor de Nederlandse woningvoorraad binnen de Klimaat- en Energieverkenning (KEV). Dit is initieel ook het voornaamste doel van Hestia, maar het model is zo ontworpen dat het ook voor andere doeleinden kan worden ingezet. Directe aanleiding voor de ontwikkeling van Hestia is dat het in toenemende mate complex wordt om alle (ruimtelijke) beleidsdoelen en -instrumenten door te reken met SAWEC. In beleid wordt steeds meer gedifferentieerd naar doelgroep, regio en in de tijd. Hestia maakt het mogelijk om de resolutie in ruimte, tijd en deelpopulaties beter mee te kunnen nemen in analyses.

Opbouw en mogelijkheden van Hestia

Woningvoorraad
Het voornaamste doel van Hestia is om een zo accuraat mogelijke afspiegeling te geven van de woningvoorraad en de manier waarop deze kan veranderen onder verschillende invloeden. In Hestia is het mogelijk om op grote schaal data samen te brengen en te koppelen. Zo is er per woning het volgende bekend: locatie, woningtype, bouwjaar, schilvorm, energielabel, en aansluitingen op netwerken. Hiervoor maakt het gebruik van diverse ruimtelijke gegevensbestanden op buurt- en gebouwniveau zoals de Basisregistratie Adressen en Gebouwen (BAG). Ook worden er aannames gedaan op het gebied van onder andere: bouwdeelkwaliteit, installaties, en het aantal bewoners.

Scenario’s voor exogene invloeden
Hestia kan worden gebruikt om scenario’s te maken voor exogene invloeden. Zoals nieuwbouw & sloop (met behulp van de PBL Ruimtescanner), klimaatverandering (KNMI), kostenontwikkeling (Arcadis, RVO, eigen bewerking), energieprijzen (KEV), ingroei van warmtenetten (gemeenteplannen) en beleid.

Investeringen en business cases
Dankzij data over onder andere investeringskosten, energiekosten, huur- en hypotheeklasten, onderhoud en beheer, en de verdeling van deze kosten onder actoren (o.a. verhuurder, huurder, eigenaar) kunnen investerings- en energiekosten en business cases berekend worden.

Effecten van beleid
Het effect van beleid variërend van activatie (investeringsbeslissing), normering, verbod en subsidie kan met Hestia worden verkend. Meerdere uitkomsten zijn mogelijk, o.a. het aantal en type installaties en isolatie, het energieverbruik, eindgebruikerskosten en nog veel meer. Ook zijn er meerdere doorsnedes mogelijk, zoals geografisch, temporeel, doelgroep en per techniek.

Maatwerkanalyses
Tot slot biedt Hestia de mogelijkheid om maatwerk analyses te leveren. De gebruiker van Hestia kan het gebied, de periode, het scenario, en welke type investeringen en beleid wordt meegenomen bepalen, en kan eigen inputdata en aannames invoeren. Op deze manier biedt Hestia een flexibele tool voor het verkennen van effecten van beleid in de gebouwde omgeving en voor actoren.

Toepassing Hestia

Met Hestia is het mogelijk om effecten van beleid in de gebouwde omgeving te verkennen, lokale en regionale aspecten in beeld te brengen, en verder te kijken dan alleen gasvraag en CO2-emissies.

Hestia kan tal van beleidsvragen en overige vragen beantwoorden, in een verscheidenheid van geografische, temporele en effect gerelateerde scopes. Een aantal voorbeelden ter illustratie:

• Nationale holistische effectbepaling en evaluatie van de mate waarin landelijke duurzaamheidsambities behaald worden t.a.v. voorgenomen beleid (zoals de KEV);
• Evalueren van (kosten-)effectiviteit van verschillende beleidsinstrumenten, zoals bijvoorbeeld het vergelijken van de adoptie door de tijd van hybride warmtepompen als gevolg van een normering per 2026, of als gevolg van een subsidie, of beiden.
• Het uitvoeren van ‘potentiescans’ voor gemeenten of regio’s, zoals bijvoorbeeld het in kaart brengen van de energiebesparingspotentie in de gemeente Utrecht als gevolg van ‘spijtvrij’ na-isoleren op natuurlijke vervangingsmomenten.
• Het regionaal monitoren van de voortgang van verduurzamingsambities van de RES regio’s in Nederland, door het simuleren van de voorgenomen RES strategieën in Hestia door richting 2050 en bijvoorbeeld de te verwachten bespaarde CO2 emissies en % vermindering in energievraag in kaart te brengen.
• Het in kaart brengen van arbeidseffecten zoals de te verwachten missende FTE’s van gespecialiseerd personeel in de isolatiesector, als gevolg van bijvoorbeeld normering voor labelverbeteringen in de huursector.
• Het in kaart brengen van toekomstige lokale hot spots voor netverzwaring, bijvoorbeeld verwachte risicobuurten met een toenemende vraag in elektriciteit in 2030 als gevolg van subsidies en belastingvoordeel voor zonnepanelen en warmtepompen.

Reeds gepubliceerde rapporten waar Hestia is ingezet:

• Overzicht transitievisies warmte (PBL, 2023) te raadplegen op: Overzicht transitievisies warmte | PBL Planbureau voor de Leefomgeving