Neveneffecten van klimaatbeleid op emissies van luchtverontreinigende stoffen in Nederland

Neveneffecten van klimaatbeleid op de luchtkwaliteit overwegend positief

De neveneffecten op luchtverontreinigende emissies zijn onderzocht van drie klimaatbeleidspakketten in Nederland voor 2020. Deze omvatten een indicatief klimaatpakket waarmee wordt voldaan aan de Europese klimaat- en energiedoelen, en een relatief minder en een relatief meer ambitieus pakket.

De analyse laat zien dat klimaatbeleid in Nederland in 2020, de emissies van zwaveldioxide (SO₂) kan verminderen van 48 naar ongeveer 32 kiloton, en de emissies van stikstofoxiden (NO_x) van 199 naar ongeveer 184 kiloton. De gunstige neveneffecten voor de emissies van fijn stof (PM₁₀) zijn minder groot. Er kunnen echter ook ongunstige neveneffecten plaatsvinden waardoor de emissies van ammoniak (NH₃) en Niet-Methaan Vluchtige Organische Koolwaterstoffen (NMVOS) beperkt toenemen.

De neveneffecten zijn onzeker

De grootste onzekerheden in de geschatte neveneffecten worden veroorzaakt door het feit dat de maatregelen die nodig zijn om klimaat- en energiedoelstellingen te bereiken nog niet zijn goedgekeurd door de Nederlandse regering en parlement. Informatie over de neveneffecten van specifieke klimaatmaatregelen en klimaatbeleidspakketten, zoals gegenereerd door de Nederlandse Beleidsgerichte Onderzoeksprogramma Lucht en Klimaat (BOLK), is bruikbaar bij de voorbereiding van nieuw klimaat- en luchtkwaliteitsbeleid in Nederland, en voor andere landen die soortgelijke maatregelen overwegen.

Klimaatmaatregelen met alleen gunstige neveneffecten en die zonder gunstige neveneffecten voor de Nederlandse luchtkwaliteit

Maatregelen die energiebesparing in Nederland stimuleren, of energie-efficiëntie, kernenergie, en het gebruik van wind-, zonne-en geothermische energie, zijn altijd goed voor de nationale luchtkwaliteit. Deze maatregelen verminderen de noodzaak om binnen Nederland energie op te wekken uit de verbranding van fossiele brandstoffen. De aankoop van buitenlandse CO₂-rechten, zoals toegestaan door het Europese klimaat-en energiepakket, vermindert de netto gunstige neveneffecten van binnenlands klimaatbeleid op de nationale luchtkwaliteit. Eventuele neveneffecten treden dan op buiten Nederland.

Specifieke klimaatmaatregelen met zowel gunstige als ongunstige neveneffecten op de Nederlandse luchtkwaliteit

Een aantal klimaatmaatregelen heeft verschillende neveneffecten op luchtverontreinigende stoffen of soms zeer beperkte neveneffecten. Bijvoorbeeld, de bijstook van biomassa in grootschalige kolencentrales vermindert alleen de uitstoot van zwaveldioxide. Uit nieuw onderzoek blijkt dat de vervanging van grootschalige fossiele energieopwekking door opwekking met bio-energie in kleine tot middelgrote installaties, ook de emissie van SO₂ vermindert, maar ook kan leiden tot een toename van de emissies van NO_x, NH₃ en NMVOS. De toepassing van CO₂ afvang en opslag vermindert eveneens de emissies van SO₂ maar kan tegelijk ook leiden tot een toename van NO_x- en NH₃-emissies. Een toename in energie-efficiënte (kleine tot middelgrote) warmtekrachtkoppeling centrales leidt potentieel tot een toename in NMVOC emissies. De toepassing van biobrandstoffen in het wegverkeer lijkt vooralsnog weinig effect te hebben op de uitlaatemissies van voertuigen in 2020.

Om de risico’s van een toename in luchtverontreiniging door bepaalde klimaatmaatregelen te verminderen, kan de Nederlandse regering besluiten om de uitstootgrenswaarden voor de relevante installaties aan te scherpen of om nieuwe technologiestandaarden te introduceren.