Europese importheffing op CO2 effectief tegen weglek

Door het Europese emissiehandelssysteem hebben Europese bedrijven een concurrentienadeel. Om dit te compenseren en te voorkomen dat bedrijven vertrekken uit de EU, krijgen bedrijven die gevoelig zijn voor internationale concurrentie een groot deel van de emissierechten gratis. Van 2026 tot 2034 worden deze gratis rechten geleidelijk vervangen door het Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM). Dat houdt in dat Europese bedrijven die producten van buiten de EU importeren waar veel CO₂-uitstoot bij vrijkomt vanaf 2026 een importheffing moeten betalen. De importheffing gaat gelden voor zes productgroepen: cement, aluminium, kunstmest, elektriciteit, waterstof, ijzer en staal, en daarvan afgeleide producten, zoals schroeven en bouten. Hiermee moet voorkomen worden dat bedrijven hun productie verplaatsen naar landen buiten de EU waar CO₂-uitstoot niet beprijsd is (CO₂-weglek).

Meer productie in Nederland en EU met CBAM 

Uit het onderzoek blijkt ook dat de productie in Europa en daarmee de onderlinge EU-handel toeneemt als gevolg van CBAM. Dit verschilt wel per sector. Zo neemt de productie van staal en cement in de EU toe, doordat de Europese industrie een relatief lage uitstootintensiteit heeft in vergelijking met landen buiten de EU. Doordat de CBAM-sectoren in de Nederlandse industrie al meer dan gemiddeld op de interne EU-markt gericht zijn, neemt de Nederlandse uitvoer relatief sterk toe ten opzichte van andere EU-landen.

Nieuw model GREEN-R 

Voor de analyse hebben CPB en PBL het nieuwe GREEN-R-model gebruikt: een dynamisch algemeen-evenwichtsmodel om klimaat- en energiebeleid te simuleren. Het model omvat alle landen in de hele wereld, waardoor het mogelijk is de effecten van klimaatbeleid in één regio op de uitstoot in de rest van de wereld in kaart te brengen. In deze modelanalyse is geen rekening gehouden met praktische knelpunten, zoals een krappe arbeidsmarkt of milieu- en stikstofregels.