Betaalbaarheid van koopwoningen en het ruimtelijk beleid

Bouw meer koopwoningen in economische groeiregio's

Op landelijk niveau is betaalbaarheid van koopwoningen niet verslechterd

De prijzen van koopwoningen zijn de afgelopen decennia enorm gestegen. Daarentegen is de betaalbaarheid van koopwoningen, uitgedrukt in de gebruikskosten van de woning en gerelateerd aan het inkomen van de bewoner, gelijk gebleven. Dat komt doordat de hypotheekrente in die periode fors is gedaald en de inkomens duidelijk zijn gestegen.

Die stijging van de huizenprijzen is eenvoudig te verklaren. Het inkomen van mensen en het aantal tweeverdieners zijn sterk gestegen, de hypotheekvoorwaarden zijn versoepeld (twee inkomens mogen bij elkaar worden opgeteld), de rentestand is aanzienlijk verlaagd en de huren zijn gestegen. Dat draagt ertoe bij dat meer mensen een huis willen kopen en dat zij in staat zijn om daarvoor meer te betalen. Een stijging van de huizenprijs kan dan niet uitblijven.

Met het stijgen van de prijzen voor koopwoningen is dus niet de betaalbaarheid van een koopwoning een probleem geworden, maar wél de bereikbaarheid ervan. De sterk gestegen huizenprijzen hebben ertoe geleid dat koopwoningen voor sommige groepen, zoals starters op de koopwoningmarkt en voor lage-inkomensgroepen, financieel minder bereikbaar zijn geworden. Doordat zij voor hun koopwoning een hoge hypotheek moeten nemen en een relatief groot vermogen dienen op te bouwen, is een koopwoning voor deze groepen minder haalbaar geworden.

Betaalbaarheid van koopwoningen is per regio wel sterk verschillend

Bovenstaande geldt vooral op nationaal niveau. Regionaal bezien zijn er wel duidelijke verschillen te constateren in de betaalbaarheid van koopwoningen. In de Randstad en dan met name in de Noordvleugel, is er niet alleen een probleem voor starters die onvoldoende vermogen hebben om te dure woningen te kopen, maar doet zich ook een betaalbaarheidsprobleem voor. Door een te gering aanbod zijn de huizenprijzen hier relatief sterk gestegen. Met name in gebieden met een hogere economische groei is de woningvoorraad achtergebleven bij de sterk toegenomen vraag. Hier is niet alleen de bereikbaarheid maar ook de betaalbaarheid van koopwoningen in toenemende mate een probleem.

Woningbouw in economische groeiregio's draagt bij aan betere betaalbaarheid

Om de regionale verschillen in betaalbaarheid van koopwoningen op te lossen moeten er meer woningen worden gebouwd in de economische groeiregio's: daar waar zich daadwerkelijk tekorten voordoen en de huizenprijzen hoog zijn. Tot nu toe is dit te weinig gebeurd. Er zijn juist relatief veel nieuwe koopwoningen gebouwd in gebieden waar de economie weinig is gegroeid en waar de huizenprijzen al laag waren. Bij de keuze van geschikte nieuwbouwlocaties in de toekomst kan dan ook het beste worden gekozen voor gebieden waar veel economische groei te verwachten is. Daarmee geven regionale prijsverschillen een goede indicatie waar in de komende jaren moet worden gebouwd. Dit is met name in de economische groeicentra in de Randstad.