Bevolking en Scenario's: werelden te winnen?

Door te kijken naar de drie basiscomponenten van de demografische veranderingen d.w.z. fertiliteit, mortaliteit en migratie, kan de dynamiek van veranderingen in omvang maar ook in structuur van de toekomstige bevolking, beter begrepen worden. De samenhang en verandering van deze componenten wordt beschreven in de theorie van de demografische transitie. Er zijn diverse instellingen die bevolkingsprojecties maken. De bekendste is wellicht de Verenigde Naties die voor de meeste landen projectie tot 2050 maken. Daarnaast worden er op nationale (bijvoorbeeld Nederland) en regionale schaal (bijvoorbeeld Europa) ook projecties gemaakt. Doordat deze projectie door verschillende instellingen gemaakt wordt ontbreekt de consistentie over de schaalniveaus. Ook de onderbouwing van de veronderstellingen die ten grondslag liggen aan deze projecties ontbreekt nogal eens, en de onzekerheden worden vaak slechts gepresenteerd in varianten: hoog, midden en laag.

Een mogelijkheid om beter om te gaan met onzekerheden is het gebruik van scenario's. In scenario's wordt getracht een of meerdere consistente beelden van de toekomst te geven. Door de IPPC is deze methodiek toegepast om een beter inzicht te krijgen in toekomstige emissies. Deze zeer bruikbare toepassing gaat uit van twee trends die tezamen een groot deel van de onzekerheden ten aanzien van toekomstige ontwikkelingen dienen af te dekken. Deze trends zijn globalisering versus regionalisering, en individualisme/marktwerking versus collectivisme. De combinatie van deze twee dimensies resulteert in 4 scenario's. Deze scenariomethodiek is toegepast op Nederland, Europa en de 17 belangrijkste wereldregio's waarbij de veronderstellingen voor fertiliteit, mortaliteit en migratie zoveel mogelijk gebaseerd zijn op achterliggende sociaal-economische en milieu-gerelateerde ontwikkelingen. Doordat een zelfde benadering gebruikt is voor de diverse schaalniveaus worden consistente bevolkingsprojecties verkregen. De resultaten voor de drie schaalniveaus laten zien dat, gegeven de twee scenariodimensies, een grote diversiteit van toekomstbeelden verkregen wordt.