'Brede welvaart' in het onderzoek van het PBL

Bbp geeft onvolledig beeld van welvaart

Welvaart is economenjargon voor het plezier dat mensen beleven aan de relatief beperkt beschikbare goederen en diensten. Dat plezier of die behoeftebevrediging is niet direct meetbaar. Daarom wordt in de praktijk vaak de hoeveelheid geproduceerde goederen en diensten (het bruto binnenlands product, bbp) als een indicator voor welvaart beschouwd. Meer productie suggereert dan meer welvaart. Met die conclusie moeten we echter voorzichtig zijn, want het bbp registreert lang niet alles wat de welvaart van mensen bepaalt.

Het belang dat mensen hechten aan onder andere natuur, milieu, sociale cohesie, de bestaansmogelijkheden van mensen elders op de wereld en van na ons komende generaties is niet vervat in het bbp. Als het al mogelijk zou zijn om daar een redelijk betrouwbaar beeld van te geven in één samengestelde index, blijft veel informatie die relevant is voor beleidsmakers en politici verborgen.

Alternatief: sets van indicatoren

Het alternatief is werken met een set van indicatoren. Dat leidt ertoe dat een activiteit een verbetering laat zien voor de ene indicator, maar een verslechtering voor een andere. Zo verbetert de aanleg van een rondweg het inkomen en de werkgelegenheid van wegenbouwers en de luchtkwaliteit en de verkeersveiligheid in het dorp, maar krijgt een deel van het buitengebied te maken met geluidsoverlast en natuurschade.

Zulke sets van indicatoren geven beleid gerichter aangrijpingspunten dan samengestelde indexen zoals het bbp. Voorbeelden van deze manier van operationaliseren van welvaart zijn de Monitor Duurzaam Nederland van de gezamenlijke planbureaus en het CBS en de Balans van de Leefomgeving.