Circulaire economie: Innovatie meten in de keten

Strategieën voor circulaire economie

In een circulaire economie (CE) behouden de materialen in een afgedankt product idealiter hun oorspronkelijke kwaliteit, om zo opnieuw in hetzelfde product te kunnen worden gebruikt. Natuurlijke grondstoffen voor de productie van materialen zijn dan niet langer nodig en afdanking van een product leidt ook niet meer tot emissies en afval.

Er zijn verschillende circulariteitsstrategieën om grondstoffen- en materiaalgebruik en afvalproductie te voorkomen. Er is ook een prioriteitsvolgorde van hoge naar lage circulariteit aan te brengen in deze circulariteitsstrategieën. Als vuistregel betekent meer circulariteit meer milieuwinst.

Rol van innovatie in transities naar circulaire productketens

Het PBL heeft de circulariteitsstrategieën en rol van innovatie geëvalueerd voor een groot aantal cases waarin CE-transities in specifieke productketens centraal staan. Technologische innovatie blijkt vooral te spelen bij lagere circulariteitsstrategieën als recycling van materialen en afvalstromen. Innovatie in productontwerp en businessmodel worden belangrijker bij hogere circulariteitsstrategieën en kunnen voor stakeholders door de hele productketen veranderingen betekenen in geschreven en ongeschreven regels, gewoonten en opvattingen. Bijvoorbeeld als consumenten een product (moeten) gaan delen (zoals een wasmachine) of als producten eigendom blijven van de maakindustrie en consumenten alleen de dienst afnemen (zoals licht).

Voortgang circulaire economie meten

Monitoring van de voortgang naar een circulaire economie moet zowel het transitieproces als de effecten daarvan in kaart te brengen. Bij het transitieproces gaat het om zaken als: is er voldoende kennis beschikbaar om CE-oplossingen te ontwikkelen? Experimenteren ondernemers voldoende met CE-oplossingen en -verdienmodellen? Bij het meten van effecten gaat het om circulariteit en milieu, met energie- en materiaalverbruik als mogelijke maten daarvoor, en om economie, bijvoorbeeld in de vorm van toegevoegde waarde.