Ernstige smog bedreigt Olympische Spelen

Ernstige smog bedreigt Olympische Spelen

De supersnelle economische groei van China veroorzaakt in grote gebieden in dat land ernstige luchtverontreiniging. Zo ook in Beijing, de centrale plek voor de Olympische Spelen dit jaar. De luchtkwaliteit kan hier van dag tot dag aanzienlijk verschillen. Modelberekeningen geven aan dat concentraties fijn stof en ozon regelmatig kunnen oplopen tot 200 µg PM_2.5/m³ (als 24-h gemiddelde) respectievelijk 160 µg ozon/m³ (als 8-h maximum). Dit wordt bevestigd door de (schaarse) meetgegevens: daggemiddelde PM₁₀ en PM_2.5 concentraties kunnen waarden hebben van 100-300 respectievelijk 50-200 µg/m³, met jaargemiddelden van ongeveer 200 respectievelijk 150 µg/m³. Deze concentraties gaan Europese richtlijnen en normen vér te boven. Daarnaast kunnen ook vaak hoge concentraties SO₂ en CO voorkomen. De fijnstof-niveaus zijn zo hoog dat de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) via de media al een waarschuwing liet horen.

Gezondheidseffecten

De situatie kan straks zó ernstig zijn dat zowel de sportprestatie van de atleten als de gezondheid van meegereisde toeschouwers nadelig wordt beïnvloed; dit laatste geldt vooral hen die tot een risicogroep behoren vanwege hart- vaatziekten en een zwakke gezondheid. In dit geval hebben we het over acuut optredende effecten na kortdurende blootstelling, tijdens en vlak voor de Spelen. Gezien onze gezondheidskennis over fijnstof en ozon kan er sprake zijn van effecten als:

• toename klachten, aandoeningen en ziekenhuisopnames (met kans op vervroegde sterfte) vanwege hart- en vaatproblemen en luchtwegaandoeningen;
• verminderde weerstand (met verhoogde kans op infecties);
• weefselschade en ontstekingen in luchtwegen en longen;
• hoesten en pijnlijke slijmvliezen (oog, neus, keel);
• afname van longfuncties;
• afname van atletisch prestatievermogen.

Smog en sport

Atleten zijn meestal gezonde personen. Ze behoren om die reden niet tot een risicogroep voor luchtverontreiniging. Maar door hun zware sportinspanning ademen ze grote hoeveelheden lucht in. En als die lucht ernstig verontreinigd is, kan hun longfunctie afnemen en ook weefselschade optreden. Voor ozon is aangetoond dat bij zware lichamelijke inspanning en een blootstelling aan bijvoorbeeld 200-300 µg/m³ (als één uurs maximum) longfunctie en zuurstofopname met 5-10% dalen. En hoewel we van fijnstof wat minder afweten, is het wel aannemelijk dat dit soort effecten ook bij fijnstof-blootstelling optreden, zeker bij hoge concentraties. De luchtkwaliteit in Beijing zal daarom het prestatievermogen van de atleten vermoedelijk negatief beïnvloeden.

Toeschouwers met (lichte vormen van) hart- en vaatziekten of astma lopen een extra risico wanneer ze de Spelen in Beijing bezoeken. Zij kunnen, wellicht ook in combinatie met de hitte, daar plotseling serieuze gezondheidsklachten krijgen. In een recent interview aan BBC News gaf Dr. Krzyzanowski van de WHO aan dat het IOC in verlegenheid kan komen als blijkt dat sommige meegereisde toeschouwers dit soort problemen gaan krijgen. Krzyzanowski vroeg zich af of het wel verstandig is als deze mensen naar Beijing afreizen.

Maatregelen tijdens Spelen

Tijdens de Olympische Spelen van Atlanta (1996) zijn maatregelen genomen om de verkeerscongestie te verminderen. Hierdoor werd het mogelijk studies uit te voeren naar het gezondheidseffecten vóór, tijdens en ná de Spelen. De maatregelen zorgden ervoor dat tijdens de Spelen de daggemiddelde PM₁₀ concentraties daalden van 40 naar 30 µg/m³, terwijl de maximale uurconcentraties van ozon afnamen van 160 naar 120 µg/m³. Gelijktijdig met deze veranderingen was er daling van ongeveer 40% waar te nemen van het aantal acute astma-aanvallen bij kinderen waarvoor medische zorg nodig was. Door de hoge correlatie tussen de concentraties PM₁₀ en ozon bleek het niet mogelijk te bepalen welke van de twee componenten hiervoor verantwoordelijk was. De studies leverden een indicatie op dat met verkeersmaatregelen gezondheidswinst valt te boeken, resultaten die later ook in andere studies zijn bevestigd.

Bestrijding wassen neus

Door deze eerdere ervaringen moeten de Chinese autoriteiten gesterkt zijn in de gedachte dat maatregelen kunnen helpen. Modelberekeningen geven echter aan dat de luchtkwaliteitdoelstellingen in Beijing niet zullen worden gehaald en dat de lucht, ondanks wellicht kleine verbeteringen door lokale maatregelen, bij inademing zeer ongezond blijft. Om deze effecten ten behoeve van de Spelen te bestrijden heeft China maar liefst elf miljard euro uitgetrokken. Ook zijn specifieke doelstellingen geformuleerd: ozonconcentraties niet boven de WHO-richtlijn (aannemende dat men hierbij uitgaat van 120 µg/m³ als 8-h maximum) en fijnstof-concentraties vergelijkbaar met die van grote steden in ontwikkelde landen. Het is opmerkelijk dat wetenschappers, ook van de Universiteit van Beijing zelf, voorspellen dat de autoriteiten daar niet in zullen slagen. De miljarden voor bestrijdingsmaatregelen worden namelijk vooral uitgegeven aan het aanpakken van lokale verkeersemissies en industriële uitstoten; de luchtkwaliteit in Beijing wordt echter voor een groot deel, zo niet het grootste deel, bepaald door emissies in omliggende regio’s. En de regelmatige ‘zandstormen’ vanuit de Gobi-woestijn zijn sowieso niet beheersbaar. IOC President Rogge heeft al gesuggereerd om - als China zijn beloftes voor ‘schone lucht’ niet kan waarmaken - zonodig wedstrijden (vooral duursporten) naar gunstiger tijdstippen of dagen te verplaatsen om de gezondheidsrisico’s te beperken.

Advies NOC-NSF

De medische staf van het NOC-NSF is zich van bewust van de mogelijke gevolgen van luchtverontreiniging voor atleten en toeschouwers. Zo werd voorafgaand aan de Spelen van Athene (2004) aan een groepje wetenschappers gevraagd advies te geven over mogelijke gezondheidseffecten en werden atleten getest op hun luchtweggevoeligheid voor ozon. Astmatische atleten kunnen namelijk na toestemming hun medicatie blijven gebruiken en zelfs verhogen als ze klachten krijgen. Ook vanwege de mogelijk nadelige effecten van de hitte tijdens deze Spelen, werden adviezen opgesteld om te proberen de atleten enigszins te wapenen tegen de negatieve gevolgen voor hun gezondheid én hun atletisch prestatievermogen. Het advies luidde:

1. probeer in te schatten waar hoge concentraties fijnstof en ozon kunnen voorkomen en probeer die plekken dan te mijden, inclusief locaties met veel verkeer;
2. kies verblijf- en trainingsfaciliteiten bij voorkeur op een plek met relatief weinig luchtverontreiniging;
3. verminder de tijd die in de buitenlucht wordt doorgebracht en zorg in die tijd voor slechts een beperkte fysieke inspanning;
4. probeer door gezonde voeding, aangevuld met extra eiwitten, vitamines en antioxidanten, de luchtweggevoeligheid te verminderen en het herstelvermogen te bevorderen;
5. wees mogelijk eerder aanwezig, bijvoorbeeld 3-5 dagen, om geadapteerd te raken aan de luchtverontreiniging waardoor de snel afgenomen luchtwegfuncties zich mogelijk weer wat herstellen.

De laatste adviezen zijn gezondheidskundig onzeker. Van ozon is bekend dat gedurende een blootstelling van enkele dagen de initiële longfunctiedaling verdwijnt, waardoor het lijkt alsof men geadapteerd raakt. Opmerkelijk genoeg lijkt deze adaptatie niet op te treden voor het afweersysteem, zodat een verhoogd risico op infecties kan blijven bestaan.

Het is moeilijk de effecten en de adaptatie voor een individuele atleet te voorspellen. Ook het mogelijk gunstige effect van toediening van extra antioxidanten is wetenschappelijk onzeker, terwijl de dosis ook weer niet te hoog mag zijn. NOC-NSF hoopt voor Beijing met een vergelijkbare voorbereiding als voor Athene toch zo goed mogelijk de sporters voor te bereiden op wat kan gaan komen. Maar Athene is een stad met relatief veel ozon, terwijl in Beijing ook de hoge fijnstof-concentraties zorgen baren. Het blijft dan ook de vraag of de adviezen voor Beijing opgaan.

De Chinezen kijken inmiddels vooruit, want op 7 februari 2008 begon in China het jaar van de rat. Voor de Spelen blijft het dus hopen, want de rat staat voor voorspoed en geluk! Atleten en toeschouwers kunnen dat straks maar al te goed gebruiken.