Files en de ruimtelijke inrichting van Nederland

Ontwikkelingen aan de stadsranden leiden tot toename van files

Overheid wil files tegengaan door te bundelen

Het ruimtelijk beleid is er al lange tijd op gericht de files terug te dringen door verstedelijking te bundelen. Nieuwe woningen moeten zo dicht mogelijk bij de bestaande bouw worden gerealiseerd. De werkgelegenheid op de snelweglocaties moet worden beperkt, ten gunste van de centraal-stationslocaties en de stadsrandlocaties met een afrit van de snelweg en redelijk goed openbaar vervoer.

Werklocaties in de stad én ver buiten de stad beperken drukte op wegen

Anders dan met het beleid was beoogd, is in de periode 1996-2004 de ontwikkeling van de werkgelegenheid op de centraal-stationslocaties echter beduidend achtergebleven, terwijl die op de stadsrandlocaties en de snelweglocaties sterk is gegroeid. Deze ontwikkeling heeft de toename van de files in de hand gewerkt. Op stadsrandlocaties is het autogebruik hoog en wordt bovendien veel gebruik gemaakt van al erg drukke wegen. Om de snelweglocaties te bereiken wordt de auto nog meer gebruikt, maar naarmate de locaties verder liggen van de stad, is de kans op files kleiner.

De auteurs komen dan ook tot de conclusie dat het beter is de werkgelegenheid te stimuleren op de echte stationslocaties of op de locaties die verder buiten de stad liggen. De stadsrandlocaties - hoe aantrekkelijk ze, vanwege hun centrale ligging en goede autobereikbaarheid, ook zijn voor bedrijven - zijn vanuit een evenwichtige belasting van het infrastructuurnetwerk niet gelukkig gekozen.

Concentreren van woonlocaties binnen de stad beperkt woon-werkverkeer

Ook het bouwen van woonwijken binnen de stad kan een aanzienlijke bijdrage leveren aan het verminderen van de files. Bewoners van nieuwbouwlocaties binnen de stad maken duidelijk minder gebruik van de auto, ook in de spits, en ook over drukke wegen. Bewoners van nieuwbouwlocaties aan de stadsrand scoren beduidend minder gunstig, vooral omdat zij in de spits relatief veel gebruik maken van de auto. Naarmate mensen verder van de stadscentra wonen, maken ze meer gebruik van de auto en moeten ze voor het werk ook meer gebruik maken van drukke wegen naar de steden. Nieuwbouwlocaties aan de randen van de steden en vooral nieuwbouwlocaties die verder weg liggen van de steden leiden dus tot meer files.

Met name woon-werkverkeer leidt tot files in de Randstad

De kans op files is vooral groot op wegen in de Randstad. Daar wordt 18 procent van alle autokilometers in de spits verreden over drukke wegen; ongeveer 5 procent van de autokilometers in de spits gaat over wegen die niet alleen druk maar ook nog eens moeilijk uitbreidbaar zijn. Het zijn met name de woon-werkpendelaars die daarvan hinder ondervinden in de vorm van files. Zij nemen maar liefst 60 tot 70 procent van alle kilometers over filegevoelige wegen voor hun rekening, terwijl nog eens 15 tot 20 procent voor rekening komt van het zakelijk verkeer. De resterende 15 tot 20 procent van de kilometers over deze drukke wegen wordt afgelegd voor andere doelen als winkelen, recreatie en onderwijs.