Het gras bij de buren

Het beschermen van natuurgebieden kan beter

Aanleiding voor het uitvoeren van deze studie was niet alleen de behoefte aan een duidelijke visie op de bescherming van groene gebieden in Nederland, maar ook ontwikkelingen als de terugtredende landbouw, de nieuwe koers die is ingeslagen met de Nota Ruimte en de aanstaande herziening van de Wet op de Ruimtelijke Ordening (WRO). In deze studie wordt gekeken in hoeverre de buitenlandse planningspraktijk inspiratie kan opleveren voor deze veranderingen in het beleid.

Rol middenbestuur

Met de Nota Ruimte verschuiven in Nederland steeds meer verantwoordelijkheden van het Rijk naar de lagere overheden. Vooral de provincies krijgen meer bevoegdheden. De praktijk in Denemarken laat zien dat het middenbestuur inderdaad een grote rol kan spelen in de ruimtelijke planning, ook bij de bescherming van groene gebieden. Voorwaarde daarbij is wel dat wetgeving en richtlijnen op nationaal niveau de kaders scheppen waarbinnen het middenbestuur zich mag bewegen. De regio's zelf hebben de bevoegdheden en bijbehorende instrumenten om hun taak naar behoren uit te voeren. Ten tweede heeft het beschermingsbeleid vooral succes als het aansluit bij de politieke visies van het lokaal bestuur.

Rol maatschappelijke organisaties

Voor de succesvolle bescherming van de groene gebieden, en de rol van planning hierbij, is het van groot belang dat allerlei maatschappelijke partijen zich daarbij betrokken voelen. Ook het - positieve - imago en de identiteit van de groene gebieden draagt bij aan die betrokkenheid. Hoewel het lastig is om maatschappelijke betrokkenheid en een positief imago te creëren, kan voor het Nederlandse beleid wel worden geleerd van de manier waarop deze in Engeland en Denemarken worden gestimuleerd en gefaciliteerd.

In die landen speelt bijvoorbeeld het maatschappelijke middenveld van oudsher een belangrijke ondersteunende rol bij de bescherming van groene gebieden. Natuur- en recreatieorganisaties beschikken over een grote achterban en fungeren als waakhond en adviseur. Zij zijn betrokken bij planvorming, maar houden tevens ruimtelijke ontwikkelingen in de gaten; indien die dreigende vormen aannemen, fungeren de organisaties als piepsysteem.

Inspiratie

Met de Nota Ruimte en de nieuwe Wet op de Ruimtelijke Ordening gaat er in de Nederlandse ruimtelijke ordening de komende jaren veel veranderen. Door met een kritische blik naar de buitenlandse praktijken te kijken kan de Nederlandse planning inspiratie opdoen voor andere instrumenten om de groene gebieden zowel te ontwikkelen als te beschermen.