Menging van wonen en werken

Waarom functiemenging?

Al jaren wordt er zorg geuit over de voortdurende functiescheiding. De media schilderen de groeiende reeks bedrijventerreinen langs snelwegen regelmatig af als ‘lelijk’, en de grote gebouwen belemmeren bovendien het zicht op het landschap. Ook op de opzet en de vormgeving van veel naoorlogse woonwijken is kritiek: ze zouden monofunctioneel zijn, maar één doelgroep aantrekken, weinig openbare ruimte hebben waar bewoners elkaar kunnen ontmoeten, en een gebrek hebben aan identiteit en architectonische kwaliteit.

Veel oude wijken, van begin twintigste eeuw, bieden een combinatie van woningen en bedrijven. Juist deze gemengde milieus scoren ook nu nog hoog op de Leefbaarometer, een instrument dat de leefbaarheid in de wijken monitort. De architectuur en de flexibiliteit van de bebouwing en het stedenbouwkundig stramien dragen in die milieus bij aan het behoud van de kwaliteit en de leefbaarheid.

Voorwaarden voor functiemenging

Natuurlijk kunnen niet alle soorten bedrijven zomaar en overal tussen woningen staan. Zo zijn kleine bedrijven veel eerder geschikt voor een woonwerkmilieu dan grotere. En de bedrijfssectoren, consumentendiensten, zakelijke dienstverlening en overheid en quartaire sector lenen zich veel meer voor functiemenging dan de industrie en logistiek, die vaak overlast veroorzaken. Ook de ligging en bereikbaarheid van een gebied zijn belangrijke voorwaarden voor functiemenging.

Verder blijkt de stedenbouwkundige structuur belangrijk te zijn voor een duurzaam woonwerkmilieu. Een structuur met een goede ontsluiting, markante gebouwen, flexibele kavelgrootten, een aantrekkelijke openbare ruimte (lanen, pleinen, groen en water) en zichtlijnen is een goede onderlegger van een gemengd gebied.

Realiseren van functiemenging

In nieuwe situaties is functiemenging gemakkelijker te realiseren, omdat er in de ontwerpfase al rekening mee kan worden gehouden. Maar ook bij de herstructurering van bestaande woon- of werkgebieden zijn talloze oplossingen denkbaar. Op veel verouderde bedrijventerreinen kan bijvoorbeeld een fors aandeel woningen geleidelijk worden ‘ingevlochten’. Voor de woonlocatie kunnen verouderde bedrijven of lege kavels worden benut, bij voorkeur aan de rand van het terrein bij water of groen. Bedrijven die veel hinder veroorzaken, kunnen worden verplaatst. Om te zorgen voor een prettige woonomgeving, is het belangrijk de openbare ruimte snel aan te pakken; de aanplant van bomen maakt van de hoofdontsluitingswegen bijvoorbeeld aantrekkelijke lanen. Ook is er vaak voldoende ruimte om een fietspad aan te leggen.