Monitoren van effecten van het Nederlandse mestbeleid op de waterkwaliteit

Om de effecten van dit beleid te toetsen zijn het RIVM en het Landbouw Economisch Instituut (LEI) in 1992 gestart met de inrichting van het Landelijk Meetnet effecten Mestbeleid (LMM). Met dit meetnet wordt de gehele keten van beleid – bedrijfsvoering – milieueffect gemonitord. Ook de bedrijfs- en omgevingsfactoren die van invloed zijn op de relatie beleid en bedrijfsvoering en de relatie bedrijfsvoering en milieueffect worden gemeten

Het LMM omvat een groep van ca. 290 landbouwbedrijven waar jaarlijks de bedrijfsvoering wordt vastgelegd door het LEI. Jaarlijks wordt op ca. 160 van deze bedrijven grondwater, drainwater en/of slootwater bemonsterd.De landbouwbedrijven zijn verdeeld over 3 hoofdgrondsoortregio’s (zand/löss, klei en veen) en 2 landbouwbedrijftypen (melkveehouderij en overige landbouw). Jaarlijks wordt zo’n 15% van de bedrijven vervangen, om te zorgen dat de steekproef representatief blijft voor de Nederlandse landbouw.

De eerste resultaten laten zien dat de stikstofoverschotten in de Nederlandse landbouw aan het dalen zijn, met name bij de melkveebedrijven. Op deze bedrijven is het N-overschot gedaald van ca. 300 kg/ha in de periode 1990-1995 tot ca. 200 kg/ha in 2001. De verschillen in Noverschot tussen de 3 grondsoortgebieden zijn klein. De nitraatconcentratie neemt af in de volgorde zandgebied > kleigebied > veengebied. De nitraatconcentratie in het bovenste grondwater onder landbouwbedrijven in het zandgebied, gecorrigeerd voor factoren als neerslag, is gedaald van gemiddeld zo’n 150 mg/l in1992-1995 tot ca. 125 mg/l in 1997- 2000.