Startnotitie Analyse Leefomgevingseffecten Verkiezingsprogramma's 2023

Voorafgaand aan de Tweede Kamerverkiezingen stellen partijen verkiezingsprogramma’s op, om kiezers duidelijk te maken waar zij voor staan. De leefomgevingskwaliteit zal naar verwachting één van de onderwerpen zijn die in verkiezingsprogramma’s aandacht krijgt. De stikstofcrisis, klimaatverandering en bereikbaarheid zijn actuele thema’s die daarbij aan de orde kunnen komen. PBL wil met de analyse van de verkiezingsprogramma’s bijdragen aan het maatschappelijk debat door inzichtelijk te maken wat er op het terrein van de leefomgeving te kiezen valt.

Meer aandacht voor langere termijn

In 2021 waren de analyses grotendeels kwantitatief en sterk gericht op het jaar 2030. Inmiddels is 2030 al weer dichterbij gekomen en wordt de vraag belangrijker wat er gekozen wordt richting 2040 en verder. De langere termijn zal deze keer een grotere rol krijgen. De analyse zal in tegenstelling tot de vorige analyse meer kwalitatief van aard zijn en waar mogelijk kwantitatief. Dit heeft te maken met de beperkte doorlooptijd, maar biedt ook mogelijkheden om thema’s breder te beschouwen waar deze (nog) niet te vatten zijn in rekenmodellen. Door partijen te bevragen op hun visies op de leefomgevingsthema’s mobiliteit en bereikbaarheid; landbouw en natuur; en klimaat en energie, kan in kaart worden gebracht of en hoe de keuzes die ze op korte termijn voorstellen, kunnen bijdragen aan het realiseren van deze visies. Dit laat tevens meer ruimte voor de diversiteit aan maatschappelijke ambities over de toekomst van onze leefomgeving.

Analyse brengt naast leefomgevingseffecten ook relevante sociaal-economische effecten in beeld

Om de effecten van de voorstellen in de verkiezingsprogramma’s breed in kaart te brengen volgen we een aantal stappen:

• In de eerste stap stellen we vast wat de verschillende verkiezingsprogramma’s op de langere termijn (2040) beogen te bereiken en welke veranderingen zij daarvoor als noodzakelijk zien.
• In een tweede stap stellen we vast hoe de partijen dat beogen te bereiken: welke instrumenten en financiële middelen willen zij inzetten om de veranderingen in gang te zetten en hun doelen te realiseren?
• In de derde stap analyseren we het effect van die beleidspakketten op de drie leefomgevingsthema’s, waarbij we waar relevant ook kijken naar sociaal-economische effecten en uitvoeringsaspecten die van belang zijn om de maatregelen in de praktijk te brengen.

Vanwege de beoogde breedte van de analyse is deze overwegend kwalitatief van aard.

Startnotitie ALV

In deze startnotitie presenteert het PBL de aanpak van de analyse.

Basispad ALV

In deze notitie zet PBL uiteen vanuit welk basispad het uitgaat bij de analyse van de verkiezingsprogramma’s.
Het basispad omvat bekende ontwikkelingen en inschattingen van de effecten van vastgesteld en voorgenomen beleid. Het wordt gebruikt om nieuwe voorstellen en maatregelen uit de verkiezingsprogramma’s tegen af te zetten.

Afstemming met het CPB

Gelijktijdig met het PBL analyseert het CPB de effecten van de verkiezingsprogramma’s op de macro-economische ontwikkeling, de koopkracht en de begroting. Tijdens het proces zal er regelmatige afstemming zijn met het CPB zodat de analyses onderling consistent zijn en elkaar aanvullen.