Van groei naar krimp: bevolkingsvraagstukken in Nederland anno 2009

Groei slaat om in krimp

De Nederlandse bevolking groeit nog door, maar het groeitempo neemt steeds verder af en het einde van de bevolkingsgroei komt in zicht. Na een te verwachten top van 17,5 miljoen inwoners rond 2038, zal de nationale bevolkingsgroei omslaan in krimp. Voor verschillende regio’s breekt de krimp al eerder aan. Ook de potentiële beroepsbevolking gaat binnenkort krimpen. In dit negende rapport heeft het Werkverband deze demografische omslag in beeld gebracht: het beschrijft zowel huidige ervaringen als mogelijke gevolgen op ruimtelijk, economisch en sociaal gebied, en bekijkt of bevolkingskrimp een aantrekkelijk of juist een somber stemmend perspectief is voor de Nederlander. Ongeveer één op de drie Nederlanders geeft de voorkeur aan een kleinere bevolking van ons land en bijna niemand wil dat de bevolkingsgroei doorgaat. Maar de meeste Nederlanders houden de bevolking van hun woonplaats liever zoals zij is.

Eén op de drie Europese regio's en 95 Nederlandse gemeenten hebben nu al te maken met een krimpende bevolking. Uit het rapport blijkt dat bevolkingsgroei en -krimp in Nederland naast elkaar bestaan. In 2025 zullen vooral gemeenten aan de rand van Nederland met ernstige bevolkingskrimp worden geconfronteerd. Problemen doen zich vooral voor in gebieden met een zwakke woningmarkt (leegstand, verkrotting) die economisch en sociaal kwetsbaar zijn. Verdere krimp versterkt de kwetsbaarheid van deze zwakke buurten, wijken en steden. De verschillen tussen groei- en krimpregio's worden groter. Bevolkingskrimp zorgt voor extra uitdagingen bovenop die van de vergrijzing. Uit het rapport blijkt dat in krimpregio's (gebieden waar verschillende buurgemeenten krimpen) het bestrijden van krimp vaak niet succesvol is en het begeleiden ervan een zaak van lange adem is. Beleid moet maatwerk zijn en samenwerking op regionaal niveau is nodig.

Het Werkverband

Het WPRB is in 1985 ingesteld door de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen om inzicht te krijgen in demografische ontwikkelingen. Het WPRB doet sindsdien elke drie jaar verslag over recente demografische trends en de maatschappelijke vraagstukken die daarmee samenhangen. Het Werkverband bestaat uit het Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut (NIDI-KNAW), het Centraal Planbureau (CPB), het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL), het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) en het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).