Van procedure naar praktijk

Beleidsonderzoek is kwetsbaar. De WODC-affaire illustreert hoe hiermee grote politieke belangen gemoeid kunnen zijn. Kwetsbaarheid voor politieke druk groeit naarmate onderzoek meer in interactie met beleidsmakers plaatsvindt. Onafhankelijkheid van beleidsonderzoek is dus van groot belang. Daarom borgen onderzoeksorganisaties onafhankelijkheid, niet alleen formeel, maar ook in de dagelijkse praktijk, via projectorganisatie, gedragscodes en organisatiecultuur.
Dit artikel schetst hoe PBL op zes manieren ervaring hiermee opdoet:

1. door het onderzoek zelf af te bakenen;
2. door rollen en verantwoordelijkheden te benoemen en te bewaken;
3. via een maatschappelijke klankbordgroep;
4. door niet alle betrokken onderzoekers met het veld te laten interacteren;
5. via een gedifferentieerde communicatiestrategie;
6. door transparant te zijn over aannames en onzekerheden.

Onafhankelijkheid borgen via formele regels en afspraken is in de praktijk niet voldoende: onafhankelijkheidsborging moet geïnternaliseerd zijn in dagelijkse arbeidsroutines, niet alleen van onderzoekers, maar ook van beleidsmakers en belanghebbenden. Dat vraagt om dialoog en gezamenlijke leerprocessen.