IPCC: aanpassing klimaatverandering enorme uitdaging

Grote regionale verschillen in effecten en aanpassingsmogelijkheden

De temperatuur is over de hele wereld gestegen en de effecten daarvan op onze leefomgeving zijn zichtbaar. De effecten van klimaatverandering verschillen sterk per regio en ecosysteem. Hoewel de precieze effecten nog onzeker zijn, kunnen wel de risico’s in kaart worden gebracht. Een uniform recept voor aanpassing aan een veranderend klimaat bestaat niet vanwege plaatselijke verschillen in effecten en mogelijkheden voor aanpassing. In de gematigde zone waar ook Nederland in ligt, vallen de effecten en opgaven op de termijn tot 2050 vooralsnog mee. In de tropische zones, Zuid-Europa en delen van de VS en China is de aanpassing aan toenemende hitte en droogte een grote opgave. De zeespiegelstijging en de groeiende kracht van cyclonen vraagt toenemende beschermingsmaatregelen in de dichtbewoonde kustzones en delta’s. Doordat steeds meer mensen juist daar gaan wonen, groeit het probleem nog verder. De negatieve effecten op de oceaansystemen kunnen naar verwachting niet gekeerd worden, anders dan door het beperken van de klimaatverandering zelf (door het terugdringen van broeikasgassen).

Voedselproductie in tropische gebieden sterk onder druk

In tropische gebieden – vooral in Afrika – zal de voedselvoorziening verder onder druk komen te staan. Oorzaken zijn de veranderingen in temperatuur, beschikbaarheid van water, en weersextremen. Voor de komende decennia biedt aanpassing in de wijze van produceren en productieomstandigheden een uitweg en kan dit de oogst zelfs verhogen. Op de langere termijn (2080) zal de productiviteit in deze regio’s echter onvermijdelijk afnemen als de uitstoot van broeikasgassen onvoldoende wordt teruggedrongen.

Beperkte aanpassingsmogelijkheden oceanen

Oceanen zullen verder opwarmen. Dit heeft negatieve gevolgen voor biodiversiteit, visserij en koraalriffen en hun beschermende functie van kusten. Aanpassingsmogelijkheden zijn beperkt. Zo kan bijvoorbeeld veerkracht van koraal worden bevorderd door de waterverontreiniging in kustzeeën tegen te gaan. Het is echter onvermijdelijk dat bij verdere temperatuurstijgingen op termijn koraalsystemen zullen verdwijnen en vis- en schelpdierproductie af zullen nemen. Wereldwijd is inmiddels een vijfde van het koraal afgestorven, onder meer op het Groot Barrière Rif en Caribisch Nederland, mede als gevolg van klimaatverandering.

Nederland: meer extreme neerslag maar ook droogte in de zomer

Ook dichter bij huis liggen gevolgen in het verschiet. De stroomgebieden van de grote rivieren krijgen te maken met meer extreme neerslag en in de zomer zal de hoeveelheid aangevoerd water juist afnemen. Hoge rivierafvoeren kunnen in combinatie met zeespiegelstijging en hoge waterstanden op zee vaker tot gevaarlijke situaties leiden in het benedenrivierengebied. Minder water in de zomer betekent onder meer grotere risico’s van verzilting in de kustzones en minder beschikbaar water voor de landbouw. In het Nederlandse Deltaprogramma worden deze effecten van klimaatverandering meegenomen. Nederland gaat ook merken dat het klimaat elders in de wereld verandert. Sommige producten die Nederland invoert zullen duurder worden.

Waardevolle Nederlandse expertise

Aanpassing aan effecten van klimaatverandering (adaptatie) en minder broeikasgassen uitstoten (mitigatie) kunnen elkaar versterken. Vergroening van steden kan bijvoorbeeld het energie- en waterverbruik verlagen, wat kostenbesparing en positieve effecten op de gezondheid teweeg kan brengen. Kennis over de relatie tussen adaptatie en mitigatie is schaars. Gezien hun expertise op dit vlak kunnen Nederlandse experts op nationaal en internationaal niveau een belangrijke rol vervullen.

Tweede deel IPCC rapport vastgesteld in Yokohama

Wetenschappers en beleidsmakers uit 115 landen hebben in Yokohama (Japan) het tweede deel van het vijfde IPCC Assessment rapport formeel vastgesteld. Dit tweede deel kijkt naar de effecten van klimaatverandering en mogelijkheden voor aanpassing. De uitkomsten van het vijfde rapport wijken niet veel af van die van het vierde rapport, maar de onderbouwing is sterker geworden en er zijn meer relevante details beschikbaar. Het IPCC-rapport bevat een samenvatting van de vele wetenschappelijke studies over de effecten van klimaatverandering die in de afgelopen jaren zijn verschenen. Het IPCC werkt volgens strikte regels over transparantie. Ook Nederlandse wetenschappers hebben aan het IPCC rapport meegeschreven.