Leren samenwerken aan leefomgevingsopgaven

Het seminar begon met een gesprek tussen moderator Ruben Maes en twee auteurs van het essay, Eva Kunseler (PBL) en Martin Schulz (NSOB), over de conclusies van hun onderzoek naar leren in deal-aanpakken. Kunseler schetst dat in deal-aanpakken het 'leren door te doen' centraal staat. Er wordt continue geleerd, maar het leren is ook heel toevallig. In het essay bieden wij een denkraam voor het organiseren van leren, zodat leren systematischer kan plaatsvinden. Door lessen terug te voeren naar je organisatie en je collega’s kan een meer volwassen en professionele aanpak ontstaan. Schulz geeft aan dat leren nodig is om gezamenlijk prestaties te kunnen leveren. Terwijl verantwoording nu nog vaak domineert – denk aan verantwoordingsdebatten in de Kamer – zijn nieuwe instituties nodig om het leren te verankeren in netwerkende manieren van werken. Leerdebatten zouden een mooi alternatief kunnen zijn.

Deal maken wordt het ‘nieuwe normaal’

Ruben Maes ging in debat over het leren samenwerken aan opgaven met de panelleden Olga van Kalles (IBP Vitaal Platteland), Marc Hameleers (Regio Portefeuille LNV) en Frank Reniers (Agenda Stad BZK). Martijn van der Steen (adjunct-directeur van de NSOB) nam met verve de rol van sidekick op zich. Van der Steen: Het  ‘leren van deal maken’ is onderscheidend van leren in reguliere beleidsprocessen, waar verantwoording leidend is zodat het leren daar vaak de vorm heeft van evalueren achteraf. Bij deal maken leer je terwijl je het aan het doen bent, waardoor je kunt bijsturen. Hameleers benadrukt dat het essay niet over leren 'op zich' ging, maar over een nieuwe aanpak - de dealaanpak, een opgavegerichte manier van samenwerken tussen - in zijn geval - Rijk en regio. Wie werkt aan zo'n deal pioniert en leert, voor zichzelf en de samenleving. Het essay onderzoekt: hoe kunnen we die vorm van leren nu naar een 'next level' brengen - institutionaliseren dus - zodat die werkvorm 'normaal' wordt. Daarvoor is ook draagvlak binnen organisaties nodig.

Leren een vast onderdeel maken van opgavegericht werken

Ter afronding geven alle sprekers nog een inzicht mee. Van Kalles bepleit om de leervraag in een samenwerkingsverband meteen expliciet te maken: “Wat willen wij met elkaar leren?" Hameleers bepleit het inbouwen van een 'lerende evaluatie. Kijk constant of inhoud en samenwerkingsvorm nog werken. Maak continu loopjes. Van der Steen geeft aan dat we 'leren opnieuw moeten aanleren' omdat het er een beetje 'uitgeramd' is. Het lezen van het essay helpt volgens hem omdat je dan denkt: 'Nu weet ik wat ik al dacht'. Reniers wil meer gehoor geven van de oproep in het essay om het leren van dealvormen interdepartementaal te stimuleren. Betrokkenen bij verschillende dealvormen zijn inmiddels binnen BZK al in één afdeling bij elkaar gebracht. Zelf was hij ook bij andere dealvormen betrokken. Hij hoopt dat in het volgende kabinet ook de dealmakers van verschillende departementen elkaar beter vinden.