PBL: forse groei distributiecentra en recreatiewoningen
Nieuwe gebouwen veranderen het landschap. Het PBL onderzocht specifiek de groei van distributiecentra en recreatiewoningen vanwege toenemende zorgen in de maatschappij hierover. Daaruit blijkt dat het aantal grote gebouwen zoals distributiecentra en kassen de afgelopen jaren met 2.500 is toegenomen. Het aantal grote distributiecentra (XL en XXL) is in deze periode, tussen 2016 en 2021, zelfs met 40 procent toegenomen. Nederland heeft inmiddels relatief gezien twee keer zoveel vierkante meters distributiecentra per inwoner als bijvoorbeeld buurland Duitsland. Er zijn ook 10.072 recreatiewoningen bijgekomen, een groei van 8,7 procent. De toename was het grootst in Zeeland en Limburg.
Het PBL-onderzoek maakt deel uit van de tweejaarlijkse rapportage over ontwikkelingen in het landschap op verzoek van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Dit is de eerste editie, die vandaag onder de titel ‘Het landschap geduid’ verschijnt.
De toename van het logistieke vastgoed vond vooral plaats in de brede band: zuidelijk Noord-Holland, Zuid-Holland, Noord-Brabant, Zuid-Gelderland en Noord-Limburg. De aanzienlijke groei van grootschalige distributiecentra is nauw verbonden met de ontwikkeling van Nederland als een toonaangevend distributieland. Die positie is het gevolg van de gunstige geografische ligging binnen het dichtbevolkte Noordwest-Europa en de goed ontwikkelde infrastructuur. Gedurende de afgelopen decennia hebben opeenvolgende regeringen actief bijgedragen aan de versterking van Nederland Distributieland door investeringen in extra infrastructuur en via fiscale stimulansen en de flexibilisering van de arbeidsmarkt.
“De sterke ontwikkeling van distributiecentra in Nederland is dus geen natuurlijk verschijnsel, maar het logische gevolg van het gevoerde beleid”, stelt Rienk Kuiper, auteur van het rapport. “Vanuit ruimtelijke overwegingen of om de circulaire economie te stimuleren kan een (bij)sturing van de ontwikkeling van distributiecentra wenselijk zijn. Het is dan raadzaam om niet alleen provincies met ruimtelijke instrumenten te laten sturen op de locatie van grootschalige distributiecentra, maar ook als centrale overheid het stimuleringsbeleid voor Nederland Distributieland bij te stellen – mede gezien de vraagtekens die al geruime tijd worden gesteld bij voortzetting van het mainportbeleid.”
De ontwikkeling van grotere complexen van recreatiewoningen (meer dan 50 recreatiewoningen) was vooral zichtbaar in Zeeland en op Goeree-Overflakkee (zowel in de kustzone als langs de Deltawateren) en elders in Nederland langs de grote wateren en rivieren (zoals het IJsselmeer, Veluwemeer en de Maas in Limburg).
De vraag naar recreatiewoningen wordt niet uitsluitend gedreven door een behoefte aan vakantiehuizen, aldus Kuiper: “Een deel van deze vraag ontstaat als gevolg van de wens om vastgoed als investering te gebruiken en doordat bestaande recreatiewoningen voor andere doeleinden worden ingezet, zoals permanente bewoning of huisvesting van arbeidsmigranten. Als Rijk en provincies de ontwikkeling van recreatiewoningen willen bijsturen, is het noodzakelijk om omgevingsbeleid en andere, financiële, beleidsmaatregelen te combineren.”
