Transitie naar koken op schonere brandstof in Afrika goed voor mens en milieu
Meer dan 700 miljoen mensen in Afrika ten zuiden van de Sahara gebruiken nog steeds traditionele biomasssa (hout of houtskool) in open vuren of inefficiënte toestellen om te koken. Dit heeft ernstige gezondheidseffecten tot gevolg: jaarlijks sterven er 150.000 tot 250.000 kinderen onder de vijf jaar aan gerelateerde luchtverontreiniging.
Een nieuw rapport van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) laat zien dat een transitie naar koken op schonere brandstof niet alleen gezondheidswinst oplevert, maar ook goedkoper kan zijn en positieve effecten heeft voor biodiversiteit en klimaat.
Geen vooruitgang in koken op schonere brandstof zonder beleid, maar omschakeling kan wel
Het aantal mensen in Afrika ten zuiden van de Sahara dat traditionele biomassa gebruikt voor koken zal zonder extra beleid tot 2030 naar verwachting nauwelijks afnemen. De beleidsdoelstelling is echter om over te gaan op modernere kooktoestellen, die branden op pellets, LPG, (bio)gas, of gebruik maken van elektriciteit.
Uitfasering van traditionele biomassa heeft vele voordelen
Stoppen met gebruik van traditionale biomassa zal leiden tot een sterke reductie in kindersterfte als gevolg van luchtverontreiniging binnenshuis (55%), veel minder houtvraag (70%) en een afname in broeikasgasemissies (40%) vergeleken met een scenario waarin geen uitfasering plaatsvindt. De totale kosten voor kooktoestellen en brandstof hoeven hierbij niet eens hoger uit te vallen, aangezien traditionele kooktoestellen erg inefficiënt zijn en er dus veel hout voor nodig is. Om de gezondheidsrisico’s compleet uit te bannen zal volledig moeten worden overgestapt op elektriciteit, LPG of aardgas, dan wel biogas.
Verschillende schone brandstoffen kunnen een rol spelen in de transitie
De beste oplossing voor koken op schonere brandstof verschilt per land, gebied en bevolkingsgroep, en is afhankelijk van inkomen, infrastructuur, en beschikbaarheid van biomassa. Geavanceerde efficiënte kooktoestellen op biomassa kunnen een tussenoplossing zijn voor arme huishoudens in landelijke gebieden. Toestellen op biogas kunnen ook een belangrijke rol spelen in de landelijke gebieden waar mest and resttromen van landbouw beschikbaar zijn, maar biodigesters zijn momenteel nog wel erg duur. Voor stedelijke gebieden zijn koken op elektriciteit, LPG en aardgas aantrekkelijke opties.
Betaalbaarheid koken op schonere brandstof cruciaal
Gemiddeld genomen zijn de jaarlijkse uitgaven voor brandstof vele malen hoger dan de uitgaven voor kooktoestellen. Niettemin kunnen de (relatief lage) aanschafkosten voor moderne kooktoestellen een belemmering zijn voor huishoudens om over te stappen naar koken op schonere brandstof. Betere financieringsmethoden kunnen helpen om de aanschaf van kooktoestellen met schonere brandstof mogelijk te maken en hierdoor zowel winst te boeken voor gezondheid, biodiversiteit, en klimaat. Daarnaast kan gerichte educatie zorgen voor beter gebruik van kooktoestellen en kan onderzoek zowel de efficiëntie van moderne kooktoestellen verbeteren als de aanschafkosten verlagen.
