Type energieverbruiksmanager van invloed op energiebesparing door huishoudens

Het PBL heeft in samenwerking met de Universiteit van Tilburg onderzoek gedaan naar verschillende typen energieverbruiksmanagers die het eigen energieverbruik voor huishoudens zichtbaar maken: een e-mail + webapplicatie, een app op smartphone of tablet, en een eenvoudig in-home display.  Betrouwbare effectmetingen van deze energieverbruiksmanagers voor Nederland ontbraken vooralsnog. Door het energieverbruik van huishoudens mét een energieverbruiksmanager te vergelijken met huishoudens zónder een energieverbruiksmanager is nu meer inzicht verkregen in de effecten op energiebesparing.

Convenant 10 petajoule energiebesparing gebouwde omgeving

Uit PBL-onderzoek eind 2016 kwam naar voren dat enkel de uitrol van de slimme meter in combinatie met een periodiek Verbruiks- en Kostenoverzicht (VKO) leidde tot veel minder energiebesparing dan waar men eerder vanuit was gegaan. In reactie hierop sloot de Nederlandse overheid in 2017 met de energiebedrijven en enkele andere partijen het ‘Convenant 10 petajoule energiebesparing gebouwde omgeving’. Doel daarvan was jaarlijks 10 petajoule te besparen – circa 2,7 procent van het huishoudelijk energieverbruik – door middel van een verbetering van het Verbruiks- en Kostenoverzicht of met behulp van andere energieverbruiksmanagers. Recent TNO-onderzoek wees echter uit dat de verbeteringen van het VKO niet hebben geleid tot extra energiebesparing. De te bereiken 10 petajoule besparing zou daarmee moeten komen van andere energieverbruiksmanagers.

In-home display draagt aantoonbaar bij aan energiebesparing

In het nieuwe onderzoek blijkt dat huishoudens het waarderen om meer inzicht te krijgen in hun energieverbruik, en dat slimme meters in combinatie met energieverbruiksmanagers kunnen bijdragen aan energiebesparing. Dat laatste is het duidelijkst te zien bij de onderzochte eenvoudige in-home display. Deze kan een besparing van 2,2 procent voor elektriciteit en 6,9 procent voor gas opleveren. De continue zichtbaarheid van het display in woonkamer of keuken met een aparte weergave voor het gas- en elektriciteitsverbruik speelt hierbij een belangrijke rol. Qua kosten voor de eindgebruiker kan de in-home display in een jaar worden terugverdiend.

Effect andere energieverbruiksmanagers op energiebesparing nog niet duidelijk

Aan de inzet van de onderzochte app met historische feedback en de e-mail + webapplicatie kan op basis van het PBL-onderzoek geen energiebesparing gekoppeld worden. De effectiviteit hiervan is naar verwachting lager dan die van in-home displays, omdat apps en webapplicaties niet continue zichtbaar zijn en de feedback actief opgevraagd moet worden. Op de langere termijn heeft de onderzochte e-mail + webapplicatie mogelijk een energiebesparend effect. Huishoudens die een email met de link naar de webapplicatie hebben ontvangen, geven eerder aan dat ze op termijn energiebesparende maatregelen willen nemen.

Besparingseffect vanwege uitrol slimme meter en energieverbruiksmanagers op 4 petajoule geschat

Op basis van het verrichte onderzoek schat het PBL in dat door de uitrol van de slimme meter, het versturen van het periodieke VKO en het toepassen van in-home displays, huishoudens ongeveer 4 petajoule per jaar besparen. Daarvan is twee derde toe te rekenen aan het VKO die aan alle ruim 7 miljoen Nederlandse huishoudens met een slimme meter wordt gestuurd. De resterende een derde is toe te rekenen aan de 0,4 miljoen geïnstalleerde in-home displays.

Meer energiebesparing mogelijk met combinatie van interventies

Mogelijk leidt het combineren van energieverbruiksmanagers met de inzet van individuele voorlichting en advies of het laagdrempelig aanbieden van isolatiematerialen tot veel grotere effecten. Het vraagt aanvullend onderzoek om betrouwbare uitspraken te kunnen doen over de effecten van dergelijke combinaties.