Tigris XL

Aard van het model 

TIGRIS XL modelleert de interactie tussen grondgebruik (de ruimtelijke verdeling van functies zoals wonen en werken) en transport. Het ruimtelijke en integrale karakter van het model maakt het mogelijk om de scenario’s op consistente wijze door te rekenen waarbij rekening wordt gehouden met zowel de ruimtelijke interacties als wel de interacties tussen de deelmodules: demografie, grond- en vastgoedmarkt, woningmarkt en arbeidsmarkt. Zo hebben ruimtelijke ontwikkelingen in regio A invloed op de ontwikkelingen in regio B en hebben bijvoorbeeld ontwikkelingen in bevolking weer invloed op de ontwikkelingen in arbeidsplaatsen. Het instrument is ontwikkeld om voor het Ministerie van Infrastructuur & Milieu, maar ook voor andere partijen, vragen te beantwoorden waarbij de wederzijdse wisselwerking tussen transport en de ruimtelijke ontwikkeling centraal staat.
Input voor Tigris XL zijn gedetailleerde ruimtelijke gegevens - deels op gemeenteniveau, deels op het niveau van 1406 LMS-subzones. Het betreft gegevens over:

• De situatie in het basisjaar van bevolking naar geslacht en leeftijd, huishoudens naar type, woningvoorraad naar huur/koop en eengezins/meergezins, banen naar sector, grondgebruik en de vervoersinfrastructuur. 
• Scenariogegevens voor ontwikkelingen op nationaal niveau: bevolkingsontwikkelingen, ontwikkelingen in de huishoudenssamenstelling en aantallen banen naar sector voor ieder jaar in de scenarioperiode.
• Gegevens over aanpassingen in de vervoersinfrastructuur. Hieruit berekent TXL jaar-op-jaarontwikkelingen in de ruimtelijke spreiding van bevolking, huishoudens, banen en (optioneel, 1x per 5 jaar) de daaruit voortvloeiende veranderingen in bereikbaarheid en mobiliteit.

Uit welke deelmodellen bestaat het model?

TIGRIS XL heeft een losse modulaire structuur en bestaat naast het transportmodel (LMS) uit de volgende vier modules:  

• De demografiemodule modelleert de bevolkingssamenstelling per LMS-zone: het aantal personen naar geslacht en leeftijdsgroep alsook het aantal huishoudens naar type.
• De woningmarktmodule richt zich op de vraagzijde van de woningmarkt (dat wil zeggen de verdeling van huishoudens en personen over de beschikbare woningen naar type), de beschikbaarheid van vacante woningen, de prijsvorming van woningen en de allocatie op de woningmarkt. De woningmarktmodule bevat voor 14 huishoudtypen modellen voor de woonvoorkeuren naar locatie en type woning op de woningmarkt, geschat op basis van het WOON (Woononderzoek Nederland).
• De grondmarkt- en vastgoedmarktmodule staat in nauwe interactie woningmarktmodule. Deze module verdeelt het beschikbare grondoppervlak over de verschillende grondgebruikstypen - onder andere door RO-beleid - en simuleert de ontwikkeling van nieuwe woningen.
• De arbeidsmarktmodule modelleert de locatie van arbeidsplaatsen en de arbeidsparticipatie van de potentiële beroepsbevolking. De locatie voorkeur voor arbeidsplaatsen is geschat voor zeven verschillende economische sectoren op basis van historische tijdreeksdata uit het LISA (Landelijk Informatiesysteem Arbeidsplaatsen en vestigingen). De ruimtelijke verdeling van de arbeidsplaatsen en bevolking naar segmenten is invoer voor het transportmodel.

Voorbeelden van resultaten en studies

Het PBL gebruikt TXL vooral voor de ruimtelijke uitwerking van multi-sectorale scenario’s, in bijvoorbeeld de Ruimtelijke Verkenningen 2011 en 2023, de Deltascenario’s, de WLO 2015 en momenteel de nieuwe WLO die in 202 zal uitkomen. Hierbij bewaakt TXL de consistentie in de ruimte (tussen regio’s) en sectoren (o.a. bevolking en arbeidsplaatsen). Dankzij TXL kan hierbij worden voortgebouwd op de opgedane en vastgelegde kennis binnen een integraal raamwerk. Zonder TXL zou in deze projecten moeten worden teruggevallen wordt op ad-hoc afstemming tussen sectoren en sectorale modellen binnen een specifieke studie. Ook gebruikt het PBL TXL wel om de effecten verstedelijkingsopties of integrale ruimte en transport perspectieven door te rekenen; een voorbeeld is de Verkenning nulalternatief Schaalsprong Almere. 

TigrisXL is onder andere ingezet bij de volgende studies:

• Ruimtelijke Verkenning 2011
• Regionalisering en kwantificering verhaallijnen Deltascenario's 2012
• Het nulalternatief voor KBA’s van grote gebiedsgerichte projecten: Een verkenning op basis van de casus Schaalsprong Almere)
• Regionale ontwikkelingen en verstedelijking – Welvaart en Leefomgeving 2015 (wlo2015.nl)
• Vier scenario's voor de inrichting van Nederland in 2050