Samen werken aan opgaven professionaliseren
De aanpak van maatschappelijke opgaven op het gebied van landbouw en natuur, energie en klimaat, landschap en ruimtelijke kwaliteit vraagt om gebiedsgerichte samenwerking tussen nationale en decentrale overheden en regionale organisaties. Dit werken in zogenoemde netwerken is inmiddels een geaccepteerde, heel normale, manier van werken geworden, al ligt hier voor de betrokken partijen nog steeds een flinke leeropgave. In het PBL/NSOB essay Leren institutionaliseren is gekeken naar dealprogramma’s, zoals de City Deals of de Regio Deals. In deze programma’s geven overheden en regionale partijen al samen invulling aan opgavegericht werken.
Dealprogramma’s zijn een voorbeeld van opgavegericht, interbestuurlijk en gebiedsgericht werken. Het leren in dealprogramma’s kan illustratief zijn voor leren over deze manier van werken die de rijksoverheid steeds vaker inzet om samen met andere partijen te werken aan transitieopgaven.
Het vormgeven en verder professionaliseren van het lerend vermogen binnen de rijksoverheid helpt om deze constructies op een goede manier vorm te geven, niet elke keer opnieuw het wiel uit te moeten vinden en deze manier van werken te internaliseren in hun sturingsrepertoire.
Organiseren lerend vermogen overheid
Dit essay concludeert ten eerste dat leren in de vorm van een leerstrategie professioneler kan worden vormgegeven. In zo’n strategie is dan aandacht nodig voor hoe het leren vorm krijgt, waarover geleerd kan worden en over de wijze waarop een lerende werkwijze onderdeel wordt van opgavegericht werken en de organisatievoering in de thuisorganisaties.
Ten tweede kan een meer lerende sturing ook in de politiek meer geïnstitutionaliseerd raken door leren uitgangspunt te maken van evalueren en verantwoorden. Als leren het doel van verantwoording is, dan zijn ook prikkels en instrumenten nodig om lerend te kunnen werken, zodat reflectie op de voortgang en tussentijdse resultaten van interbestuurlijke en gebiedsgerichte beleidsprogramma’s bijdraagt aan effectiever beleid.
Leren tussen interbestuurlijke en gebiedsgerichte aanpakken
De deals zijn onderlinge afspraken tussen nationale en decentrale overheden om maatschappelijke opgaven op te pakken. In dit essay haalden we inspiratie uit ervaringen met de City, Green, Woon, Health en Regio Deals. Ook diverse andere gebiedsgerichte programma’s leveren de noodzakelijke kennis op om deze wijze van werken verder te institutionaliseren.
Het vormgeven aan lerende sturingsaanpakken binnen een opgavegericht beleidsnetwerk is onderdeel van professionalisering van interbestuurlijke en gebiedsgerichte vormen van werken waar samenwerking tussen Rijk, regio’s en gebieden voorop staat. Voor de rijksoverheid en haar interbestuurlijke partners betekent dat naar ons idee ook het vormgeven aan het leren tussen de verschillende soorten van opgavegerichte netwerken, zoals deals, interbestuurlijke programma’s en regio-aanpakken.