Sterke daling van potentiële mantelzorgers in de toekomst
Nu staan er nog 15 potentiële mantelzorgers voor elke 85-plusser klaar, maar in 2040 loopt dit terug naar 6. Vooral in sterk vergrijzende regio’s zoals Zuid-Limburg en Zeeuws-Vlaanderen wordt de verhouding ongunstiger. Dat blijkt uit de eerste analyse van het PBL (Planbureau voor de Leefomgeving) en het SCP (Sociaal en Cultureel Planbureau) over de toekomst van de mantelzorg.
Zal er in de toekomst voldoende mantelzorg beschikbaar zijn voor ouderen? Deze vraag wordt prangend doordat de bevolking in Nederland (versneld) vergrijst in de komende decennia. Uit de eerste analyse van het PBL/SCP blijkt dat er grote regionale verschillen zijn in het kwantitatieve potentieel voor het geven van mantelzorg.
Mantelzorg in kaart brengen
Om de uitdaging voor het kunnen verlenen van informele zorg in kaart te brengen, is door Zwitserse onderzoekers de maatstaf Oldest Old Support Ratio (OOSR) ontwikkeld: het aantal mensen in de leeftijdsklasse 50 tot 75 gedeeld door het aantal mensen van 85 jaar en ouder. Deze indicator wordt gebruikt als maat voor hoeveel mensen potentieel in staat zijn informele zorg te bieden aan één hoogbejaarde. Ook in Nederland blijken de meeste mantelzorgers tussen de 50 en 75 jaar oud en zijn ouderen die mantelzorg behoeven veelal 85-plus.
In 1975 stond de zorgratio voor Nederland nog op 30, maar hierna zette een sterke daling in waardoor het cijfer in 2015 terecht is gekomen op 15. In de toekomst gaat de daling verder en zal in 2040 naar verwachting op 6 uitkomen. Dit betekent dat het aantal potentiële zorgverleners voor elke hoogbejaarde de afgelopen 30 jaren halveerde en de komende decennia nog sterker zal dalen.
Potentieel voor mantelzorg verschilt regionaal
In sommige regio’s zoals in Groot-Amsterdam zijn er in 2040 naar verwachting 8 potentiële mantelzorgers beschikbaar voor elke 85-plusser. Hier staat tegenover dat in sterk vergrijzende regio’s als Zuid-Limburg en Zeeuws-Vlaanderen de indicator juist in 2040 minder gunstig dan landelijk uitkomt, met 5 potentiële mantelzorgers in 2040.
Momenteel is het potentieel voor mantelzorg al laag in gemeenten als Laren, Wassenaar, Bloemendaal en De Bilt, waar relatief veel 85-plussers wonen. In 2040 ligt het vooral laag in diverse krimpgemeenten aan de rand van Nederland.
Meerjarig onderzoek gestart
Het SCP en het PBL zijn gezamenlijk een meerjarig onderzoek over de toekomst van de mantelzorg gestart. De eerste stap is het in beeld brengen van het potentieel aan zorgverleners voor de informele zorg. Vervolgonderzoek zal de vraag naar mantelzorg en het aanbod van informele helpers (mantelzorg, vrijwilligers) verder in kaart brengen.
