Millennium Ecosystem Assessment Synthesis Report

Ongeveer 60 procent van de ecosysteemfuncties die essentieel zijn voor het leven op aarde verslechteren of worden niet duurzaam gebruikt. Dat blijkt uit een grote VN-studie die vandaag is gepubliceerd. Wetenschappers waarschuwen dat de schadelijke gevolgen van deze achteruitgang de komende vijftig jaar nog ernstiger vormen kunnen aannemen.

"Iedere vooruitgang die tot nu toe is bereikt in het bestrijden van honger en armoede, betere gezondheidszorg en bescherming van het leefmilieu kunnen moeilijk worden volgehouden als de meeste functies van ecosystemen waarvan de mens afhankelijk is, achteruit blijven gaan", aldus de studie Millennium Ecosystem Assessment (MA) Synthesis Report, waaraan 1300 deskundigen uit 95 landen hebben bijgedragen.

Het rapport benadrukt dat de voortdurende achteruitgang van functies van het ecosysteem een blokkade vormt voor het bereiken van de Millenniumdoelstellingen zoals die door de wereldleiders binnen de Verenigde Naties in 2000 zijn overeengekomen. Het Milieu- en Natuurplanbureau heeft recent een evaluatie uitgebracht waarin de haalbaarheid van de Millenium Development Goals zijn bekeken (voor UNEP).

Hoewel het bewijs nog niet geheel rond is, is er voor de deskundigen voldoende grond om ervoor te waarschuwen dat door de voortdurende achteruitgang van 15 van de 24 onderzochte ecosysteemfuncties het steeds waarschijnlijker wordt dat zich plotselinge veranderingen voordoen, die een ernstige bedreiging kunnen vormen voor de mens. Daaronder vallen het ontstaan van nieuwe ziektes, plotselinge veranderingen in de waterkwaliteit, het ontstaan van "dode zones" langs kusten, het ineenstorten van de visserij en veranderingen in het regionale klimaat.

Belangrijkste Conclusies

Enkele van de belangrijkste conclusies uit de studie zijn:

De mens heeft de laatste 50 jaar de ecosystemen sneller en ingrijpender doen veranderen dan ooit.
Ecosysteemveranderingen zoals ontbossing beïnvloeden de aanwezigheid van ziekteverwekkers als malaria en cholera en verhogen het risico op nieuwe ziektes.
De druk van mensen op ecosystemen zal de komende 50 jaar fors toenemen door bevolkingsgroei (met een factor 1,5) en economische ontwikkeling (met een factor 2 a 4) met daarmee gepaard gaande groei in vraag naar ecosystreemfuncties als voedsel, water, energie en hout.
Er is nog hoop als er belangrijke politieke en maatschappelijke veranderingen worden ingezet.

Rol van het MNP

Het MNP heeft in de vorm van expertise en modelberekeningen een bijdrage geleverd aan alle drie de werkgroepen van deze Millennium Assessment.

De ‘Beleidsantwoorden’ werkgroep is voorgezeten door Prof. Dr. Rik Leemens (MNP; nu WUR) en Kanchan Chopra (Institute for Economic Growth in India). Het secretariaat van deze werkgroep was mede op het MNP gevestigd.
In de ‘Scenario’ werkgroep heeft MNP expertise rond mondiale scenario's en ondersteunende modelberekeningen een belangrijke rol gespeeld. Zo zijn MNP modellen gebruikt voor het berekenen van mondiale landgebruiksverandering, klimaatverandering, biodiversiteit en stikstof depositie.
De bijdrage in ‘Huidige conditie’ werkgroep is vooral geweest het beschikbaar stellen van MNP’s database over historisch landgebruik en het ontwikkelen van het concept dat biodiversiteitsverlies leidt tot de afname van veel soorten en de toename van enkele algemeen voorkomende soorten, waardoor ecosystemen steeds minder divers worden.

Op het gebied van scenario's ondersteunen MNP-werkzaamheden de volgende conclusies:

De belangrijkste oorzaken van ecosysteemdegradatie blijven in de toekomst bestaan - of zullen zelfs in omvang toenemen onder verschillende scenario's.
De belangrijkste bedreigingen lijken te worden gevormd door landgebruikverandering, klimaatverandering, stikstofbemesting, overbenutting en invasies van soorten van elders.
Het is zeer waarschijnlijk dat in de komende 2-3 decennia ontbossing in tropische gebieden doorgaat in een vergelijkbaar tempo als de afgelopen decennia als gevolg van toenemende vraag naar landbouwproducten.
Klimaatverandering kan op langere termijn de belangrijkste bedreiging voor ecosystemen vormen. De temperatuurstijging aan het eind van de eeuw bedraagt voor de MA scenario's (bij gemiddelde inschatting) zo'n 2-3.5 graad Celsius.
In enkele hotspot gebieden komen vele milieuproblemen en ontwikkelingsproblemen samen, dit betreft vooral delen van Sub-Sahara Afrika, het Midden Oosten en Zuid Azië.