Global Environment Outlook - GEO-4 - Milieu voor ontwikkeling

Schaarse ruimte en verlies biodiversiteit even urgent als klimaatverandering

Exporteren van kwetsbaarheid

GEO-4 heeft onderzocht wat de gevolgen zijn van de veelal verslechterde milieuveranderingen voor de mondiale kwaliteit van leven. Milieu is een van de Millennium Development Goals (MDG’s) en van cruciaal belang voor het realiseren van de andere Millennium doelen zoals halvering van armoede, honger en ziekten. MNP heeft aan GEO-4 bijgedragen op het terrein van milieu en ontwikkeling, kwetsbaarheid van samenlevingen, toekomstscenario’s, luchtkwaliteit en klimaat.

Kwetsbaarheid voor milieuveranderingen kan niet los worden gezien van andere veranderingen die optreden in de huidige, globaliserende wereld. Kwetsbaarheid gaat over verdeling van risico’s en ongelijkheid. In veel gevallen zijn het de armen, ouderen, kinderen, vrouwen, en lokale bevolking die het meest kwetsbaar zijn voor de gevolgen van milieuveranderingen. Een deel van de (oplossing van de) eigen milieuproblemen wentelt de geïndustrialiseerde wereld af op ontwikkelingslanden met directe gevolgen voor kwetsbare groepen aldaar. GEO-4 introduceert hiervoor de term: exporteren van kwetsbaarheid. Voorbeelden hiervan zijn de import van palmolie als energiebrandstof waarbij de effecten voor de lokale bevolking niet meegenomen worden, het verdringen van lokale werkgelegenheid in de visserij door de internationale vloot en lokale gezondheidseffecten als gevolg van het verplaatsen van productie en exporteren van afval. De verdeling van natuurlijke hulpbronnen draagt in veel situaties bij aan het versterken van al bestaande spanningen in potentiële conflictgebieden. GEO-4 laat zien dat samenwerking op milieugebied kan bijdragen aan het versterken van vertrouwen tussen landen en daarmee aan conflictpreventie. Voorbeelden hiervan zijn het gezamenlijke beheer van regionale wateren, bossen en natuurparken.

Toegang tot schoon drinkwater en landdegradatie

Uit GEO-4 blijkt dat de toegang tot schoon drinkwater afneemt. In 2025 zullen naar schatting circa 1.8 miljard mensen gebrek hebben aan drinkwater. Het drinken van verontreinigd water blijft daarmee de komende decennia op het terrein van milieu de belangrijkste veroorzaker van slechte gezondheid en sterfte. Twee miljard mensen krijgen te maken met de gevolgen van het niet duurzaam gebruiken van land, via vervuiling, bodemerosie, waterschaarste en verzilting. In toenemende mate zal de competitie om land en water vanuit verschillende gebruiksfuncties zoals landbouw, biobrandstoffen, natuur en verstedelijking tot spanningen leiden. In de GEO scenario’s is de toenemende competitie te zien in de tropische regio’s.

Biodiversiteit

Bescherming en duurzaam beheer van biodiversiteit is van belang voor armoedebestrijding en het terugdringen van kwetsbaarheid. Orkaan Jeanne (in 2004) leidde in de Dominicaanse republiek tot minder dan 20 doden en op hetzelfde eiland in Haïti tot meer dan 2700 doden. Analyse laat zien dat naast ontwikkelingsniveau ook landgebruikveranderingen een grote invloed hebben op de uiteindelijke gevolgen voor de bevolking. Ontbossing draagt bij aan risico op overstromingen bij extreme weersomstandigheden zoals orkanen. De Dominicaanse Republiek is nog voor een kwart bebost, het naastgelegen Haïti slechts voor 1%. Uit de GEO-4 scenario’s blijkt dat het verlies aan biodiversiteit, net als klimaatverandering, de komende decennia zal blijven doorgaan, met als risico dat kritische grenzen worden overschrijden.

Het VN Milieu Programma (UNEP) en MNP

In 1997 is UNEP begonnen met het publiceren van de Global Environmental Outlook (GEO) rapporten. Deze geven een analyse geven van de wereldwijde interacties tussen milieu en samenleving. Vanuit het mandaat om continue “de wereldwijde milieusituatie in de gaten te houden” heeft UNEP een reeks wetenschappelijke assessments gepubliceerd waaraan MNP als één van de samenwerkingspartners van UNEP de afgelopen jaren substantieel heeft bijgedragen. Voor GEO-4 is dat gebeurd in de vorm van het mede-auteurschap van 7 MNP-ers. MNP-modellen zijn verder uitgebreid gebruikt voor het scenario-hoofdstuk.

Op 13 november zal MNP deel 2 van de “Duurzaamheidsverkenning” publiceren dat de rol van Nederland behandelt in grote duurzaamheidvraagstukken zoals armoedebestrijding, energie en klimaat en biodiversiteit. Zowel GEO-4 als de Duurzaamheidsverkenning van MNP bevestigen de noodzaak om milieu en ontwikkeling in samenhang te bezien.

Meer informatie

• De GEO website van UNEP
• Vierde Assessment rapport van het IPCC
• De publicatie: Kwaliteit en Toekomst, verkenning van duurzaamheid
• De publicatie Millennium Ontwikkelingsdoelen (Engelstalig)