Balans van de Leefomgeving 2012

Vergroening van de economie onmogelijk zonder herijking rijksbeleid

De kwaliteit van onze directe leefomgeving is de afgelopen decennia op veel terreinen verbeterd, mede dankzij het beleid. De milieukwaliteit is verhoogd, voor zowel lucht, water als bodem, ondanks een forse groei van de economie. De achteruitgang van de biodiversiteit in Nederland is geremd. Goed gecoördineerde ruimtelijke investeringen van overheden en private partijen hebben gezorgd voor versterking van de infrastructuur en voor renovatie van vervallen wijken.

De groei van de economie en de verbeteringen in de directe omgeving gaan gepaard met vervuiling, aantasting van de biodiversiteit en gebruik van grondstoffen in de rest van de wereld. De verbetering van onze directe leefomgeving staat daarmee in schril contrast met drie grote mondiale opgaven voor de leefomgeving: klimaatverandering tegengaan, het verlies aan mondiale biodiversiteit stoppen en verstandig omgaan met schaarse grondstoffen zoals fossiele energie, meststoffen en zeldzame metalen. Door de groei van de wereldbevolking en de stijgende welvaart in opkomende economieën worden deze opgaven steeds groter.

Alhoewel Nederland de effecten van de grote mondiale opgaven pas op termijn echt zal voelen, vragen ze nu om een herijking van het rijksbeleid. Actie is nodig om te voorkomen dat de grote leefomgevingsopgaven op termijn een ontwrichtende uitwerking krijgen op economie en samenleving, omdat de hypotheek op de toekomst dan onbetaalbaar wordt. Dit vereist vooral een heldere visie van de Rijksoverheid, die leidt tot een voorspelbare koers en concrete actie.

De toekomst van Nederland ligt in vergroening van onze economie. Nederland zal met name moeten inzetten op de ontwikkeling van een C02-arm energiesysteem en op duurzame productie en consumptie van voedsel. De overheid kan de hiervoor benodigde innovatie door bedrijven en de aanpassing van gedrag van burgers stimuleren door deze anders te beprijzen. Vergroening maakt daarnaast meer kans met een slimme ruimtelijke inrichting van Nederland. Een inrichting die de vraag naar hulpbronnen beperkt, de milieudruk verder vermindert en bovendien ruimte voor een duurzame productie van energie en voedsel creëert. Een dergelijke vergroening van de economie maakt Nederland bovendien concurrerender als vestigingsplaats. Ruimtelijk maatwerk, mits goed gecoördineerd en ondersteund door het Rijk biedt hiervoor een kansrijke strategie.

De concrete conclusies en aanbevelingen voor een kansrijk leefomgevingsbeleid richten zich op de zes themagebieden die voor de leefomgeving een grote betekenis hebben: klimaat en energie, voedselvoorziening, waterveiligheid en waterkwaliteit, bereikbaarheid, stedelijke gebiedsontwikkeling, landelijk gebied en natuur.