Maatschappelijke betrokkenheid bij natuur in beleid en praktijk

Overheden laten kansen liggen bij groene maatschappelijke initiatieven

Er ligt een forse opgave om natuurdoelen te behalen en de overheid wil dat samen met provincies, burgers, bedrijven en maatschappelijke organisaties realiseren. Er valt natuurwinst te boeken mits de overheid burgers en bedrijven gerichter stimuleert vanuit een visie voor de lange termijn.

Het huidige rijksbeleid voor maatschappelijke betrokkenheid is namelijk nog weinig concreet. Het is vooral gericht op ruimte laten voor burgerinitiatieven én op het stimuleren en faciliteren van duurzaam ondernemen en groen ondernemerschap voor bedrijven. De consequentie daarvan is dat er geen directe sturing is op (publieke) einddoelen, terwijl deze wel beoogd worden zoals bijvoorbeeld voor biodiversiteit.

Een door de overheid geïnitieerde dialoog en om kennisontwikkeling te stimuleren met belanghebbenden en sectoren als landbouw, bedrijfsleven en maatschappelijke partijen is noodzakelijk om concreet richting te geven aan het beleid.

Burgers

Ongeveer 80% van de burgers geeft aan zich betrokken te voelen bij natuur. Burgers vinden de overheid echter hoofdverantwoordelijk voor de natuur en voelen zich zelf medeverantwoordelijk. De betrokkenheid  uit zich in de praktijk in een grote diversiteit aan groene activiteiten en initiatieven.

Veel burgerinitiatieven dragen bij aan lokale natuur maar lijken, als het om hectares gaat slechts een bescheiden bijdrage aan internationale natuurdoelen te leveren, terwijl het Rijk die doelen er ook mee beoogt. Daarnaast zijn burgers actief en belangrijk in de soortenbescherming, gegevensverzameling en beheren burgers en bedrijven een kwart van de natuurgebieden.

Bedrijven

Bedrijven richten zich vooral op het reduceren van hun milieudruk, duurzame productie en duurzaam gebruik van grondstoffen. Grondgebonden bedrijven, zoals die in de landbouw en de grondstofwinning, kunnen ook op een directe wijze bijdragen aan biodiversiteit door hun grond natuurinclusief in te richten. Koplopers experimenteren met bedrijfsmodellen waarin natuur meer centraal staat.

Veel ondernemers zetten deze stappen echter nog niet. Ondernemers hebben vooral behoefte aan investeringszekerheid en richtinggevende beleidskaders op de lange termijn die vergezeld gaan van stimulerende prijsprikkels..

Rijke variatie aan groene initiatieven vraagt ook variatie in handelen van de overheid

De omgang met maatschappelijke initiatieven, die zelf hun doelen stellen, en de wens van het Rijk daar ook eigen doelen mee te realiseren, maakt het nodig te schakelen tussen diverse sturingsstijlen. Het is van belang dat het Rijk zich bewust is van spanningen die kunnen optreden tussen het enerzijds ruimte laten aan maatschappelijke initiatieven en anderzijds de wens meervoudige en soms internationale natuurdoelen te realiseren.

In de Rijksnatuurvisie heeft het Kabinet aangegeven dat ze de maatschappelijke betrokkenheid bij natuur en biodiversiteit wil versterken. LNV heeft PBL gevraagd om vier jaar na het verschijnen van deze visie een beeld te schetsen van de betrokkenheid van burgers en bedrijven bij natuur en te kijken hoe dit beeld zich verhoudt tot het door LNV beoogde doel.