Referentiescenario's Natuur

De Tussenrapportage Natuurverkenning 2050 bevat de resultaten van twee  van de drie scenario’s die PBL samen met de WUR ontwikkelt om de strategische keuzes in het natuurbeleid te voeden.

Het scenario Business as Usual is een geactualiseerd referentiescenario dat het effect van trends in sociaaleconomische ontwikkelingen en vastgesteld natuur- en milieubeleid op de natuur op lange termijn in beeld brengt. 

De inschatting is dat in het scenario Business as Usual na 2030, nadat  een groot deel van het thans vastgestelde natuur- en milieubeleid is uitgevoerd, het doelbereik gelijk zal blijven aan de ook in eerdere PBL-rapportages al genoemde 65%. De recente beleidsimpuls in stikstof- en natuurbeleid kon in dit scenario nog niet worden meegenomen omdat die nog verder moet worden geconcretiseerd.

Forse impuls natuurnetwerk, mogelijk te combineren met andere opgaven

Het tweede scenario, het Hoger Doelbereik scenario, brengt in beeld hoe de resterende opgave ecologisch gezien het meest effectief is op te lossen. Doelbereik kan volgens modelanalyses oplopen tot zo’n 90 à 95%. Hiervoor is dan wel circa 150.000 ha extra leefgebied, verbetering van de waterkwaliteit en waterkwantiteit, natuurvriendelijker inrichting van wateren en 35% vermindering van de stikdepositie, gecombineerd met  herstelbeheer, nodig.

Dit vergt aanpassingen van de landbouw in de directe omgeving van Natura 2000-gebieden. Deze aanpassingen zijn mogelijk te combineren met het oplossen van andere maatschappelijke opgaven, zoals het verbeteren van de landschapskwaliteit, het vastleggen van CO2 (in veengebieden en bossen) en het vasthouden van water  in natte en droge tijden. Dit vraagt een bewuste inzet op meekoppeling van deze opgaven, want een eenzijdige focus op verhoging van VHR-doelbereik leidt niet tot grote bijdragen aan de andere opgaven, zo blijkt uit dit scenario. 

Herstelbeheer blijft belangrijk, ook op lange termijn, maar kent beperkingen

Herstelbeheer wordt momenteel ingezet als tijdelijke maatregel om negatieve effecten van te hoge stikstofdepositie tegen te gaan. De zaadbank van planten en essentiële voedingsstoffen uit de bodem kunnen echter verdwijnen als het te vaak gebeurt. Er zijn ook blijvende successen met herstelbeheer geboekt. 

In het Hoger doelbereik scenario constateren we dat het overal halen van de kritische stikstofdepositiewaarden voor VHR-soorten en habitats een zeer emissie-arme samenleving (landbouw, industrie, verkeer) in binnen- en buitenland vereist.  Herstelbeheer, voortbouwend op de successen,  zal daarom ook op de langere termijn nodig blijven. 

Klimaatverandering kan grote impact hebben op doelbereik VHR

Deze studie laat ook zien dat de gevolgen van temperatuurtoename door klimaatverandering groot kunnen zijn. Schattingen komen uit op een mogelijke verlaging van het VHR-doelbereik tussen de 3 en 15 procentpunten in scenario Hoger doelbereik, afhankelijk van de temperatuurstijging die plaats gaat vinden. Daarbovenop kunnen indirecte effecten als droogte, verzilting, bodemdaling en invasieve soorten een aanvullend negatief effect hebben. Het robuuster maken van gebieden en het verbeteren van het ecologische netwerk zodat (her)kolonisatie vanuit andere gebieden in het netwerk mogelijk is, helpen om voor te bereiden op klimaatverandering.