Het prijskaartje van stikstofbemesting en -vervuiling in Europa

Europa heeft baat bij verdere maatregelen tegen stikstofuitstoot en bij zorgvuldiger en minder bemesten

Dit artikel onderbouwt dat de stikstofbemesting in noordwest Europa met ongeveer 50 kilogram per hectare verlaagd zou kunnen worden om de baten van hogere gewasopbrengst in balans te brengen met de kosten van vervuiling. Maar een dergelijke stap is ingrijpend en de kosten kunnen niet alleen bij de landbouw worden gelegd, want de baten zijn voor iedereen. De resultaten laten ook zien dat reductie van emissies van stikstofoxiden en ammoniak tot ver onder de in EU verband afgesproken plafonds voor 2010 nog netto baten kan opleveren. Recent zijn nieuwe emissieplafonds voor 2020 voorgesteld bij de revisie van het Gothenborg protocol; deze zijn nauwelijks lager dan die voor 2010. Een PBL publicatie die specifiek op de Nederlandse kosten en baten in gaat is “Kosten en baten van strengere emissieplafonds voor luchtverontreinigende stoffen”.

Kosten en baten van stikstof

De totale schade door stikstof bedraagt 150 tot 1150 euro per Europeaan en komt overeen met een verlies van welvaart van ongeveer 2%. Daartegenover staan ook stikstofbaten. Hogere landbouwopbrengsten door stikstofbemesting vertegenwoordigen een toegevoegde waarde van 20 tot 80 miljard euro per jaar en dat is zonder de toegevoegde waarde die gecreëerd wordt in de voedselketen. Maar tegenover deze landbouwbaten staat een schadepost door landbouw van 35 tot 230 miljard euro per jaar door de effecten van ammoniak en nitraat, vooral op natuur en water. Uit deze studie blijkt ook dat stikstof het klimaat nu nog netto koelt en dus een baat is. Stikstof in de vorm van lachgas (N2O) is wel een belangrijk broeikasgas, maar stikstofaerosolen (“fijn stof”) en stikstofdepositie met als gevolg extra koolstofvastlegging koelen het klimaat meer. De kosten-baten berekening is uitvoerig maar ook onzeker. Schattingen van schade zijn vooral gebaseerd op verschillende en deels verouderde enquêtes naar wat burgers in Europa willen betalen voor hun gezondheid en de natuur. Die bereidheid om daarin te investeren is niet constant en hangt bijvoorbeeld af van het inkomen.

Meer lezen

Dit werk is gebaseerd op de European Nitrogen Assessment (2011):

• The European Nitrogen Assessment: Bevindingen en lessen uit eerste Europese stikstofanalyse
• Europa's stikstofprobleem
• Stikstof: 'Te veel van het goede'
• Our Nutrient World