Naar een meer circulaire energietransitie met uitgebreide producentenverantwoordelijkheid
Om de transitie van fossiele naar hernieuwbare energie te realiseren zijn producten nodig zoals zonnepanelen, windmolens en elektrische auto’s die door batterijen worden aangedreven. De snelle groei van de aantallen van deze producten zorgt voor nieuwe uitdagingen in het beheer van grondstoffen en afval, en ook voor een nieuwe afhankelijkheid van kritieke materialen uit het buitenland. In deze policybrief onderzoekt het PBL hoe uitgebreide producentenverantwoordelijkheid (UPV) kan helpen die uitdagingen het hoofd te bieden.
UPV kan helpen om grondstoffen en materialen langer te gebruiken
Met UPV worden producenten en importeurs verantwoordelijk gemaakt voor de inzameling en verwerking van producten nadat deze zijn afgedankt. Producten moeten bijvoorbeeld apart worden ingezameld waardoor zij of hun onderdelen een tweede leven kunnen krijgen, en de materialen die hiermee gemoeid zijn beter kunnen worden teruggewonnen. Grondstoffen gaan dan langer mee en er hoeven minder nieuwe grondstoffen te worden gewonnen.
Specifieke problemen bij sleutelproducten voor de energietransitie
Batterijen in elektrische auto’s, zonnepanelen en windmolens kennen een lange levensduur waardoor ze niet gemakkelijk in bestaande UPV-systemen onder te brengen zijn. Ook stuit hergebruik, bijvoorbeeld via de tweedehandsmarkt, soms op specifieke risico’s zoals veiligheidsrisico’s bij batterijen. Verder is terugwinning van kritieke en andere materialen vaak niet rendabel omdat er goedkopere opties tot ‘downcycling’ bestaan. En, tot slot, stuiten regelingen vaak letterlijk op grenzen, bijvoorbeeld omdat deze producten de grens over gaan naar andere landen binnen en buiten de EU, waar de afdankfase nogal eens minder goed is geregeld.
Aanbevelingen om UPV in de afdankfase beter te benutten
PBL ziet de volgende mogelijkheden voor het UPV-beleid om de leveringsrisico’s en de milieudruk van het materiaalgebruik in deze producten te verminderen.
- Pas UPV toe op meer producten en bevorder de implementatie van effectieve UPV-systemen in landen binnen en buiten de EU.
- Houd bij bestaande en nieuwe UPV-systemen beter rekening met specifieke kenmerken van energietransitieproducten.
- Pas UPV-vereisten aan om energietransitieproducten langer te gebruiken.
- Bevorder hoogwaardigere recycling en terugwinning van kritieke grondstoffen door. terugwinningvereisten en aanvullende vereisten ten aanzien van recyclaat in nieuwe producten
- Zorg voor een gelijk speelveld en faciliteer handhaving.
Auteurs
Kenmerken
- Publicatietitel
- Naar een meer circulaire energietransitie met uitgebreide producentenverantwoordelijkheid
- Publicatiesubtitel
- Analyse van de inzet van UPV voor batterijen in elektrische auto’s, zonnepanelen en windmolens
- Publicatiedatum
- 17 december 2024
- Publicatie type
- Rapport
- Aantal pagina's
- 37
- Publicatietaal
- Nederlands
- Productnummer
- 3968
