Aanpassen met beleid. Bouwstenen voor een integrale visie Klimaatadaptatie

Op verzoek van het ministerie van IenM heeft het PBL (Planbureau voor de Leefomgeving) in samenwerking met het KNMI in kaart gebracht welke stappen nodig zijn om in 2017 tot een Nationale Adaptatiestrategie te komen. Enkele relevante bevindingen uit het rapport zijn:

Goede en stabiele klimaatscenario’s beschikbaar als basis voor adaptatiestrategie

De voor Nederland beschikbare klimaatscenario’s van het KNMI zijn een goede basis voor de ontwikkeling van een brede adaptatiestrategie. In 2014 brengt het KNMI nieuwe scenario’s uit: de KNMI’14-scenario’s. Deze wijken in de mondiale temperatuurontwikkeling vrijwel niet af van de in 2006 gepresenteerde klimaatscenario’s, maar bieden gedetailleerdere en geografisch specifiekere informatie op de schaal van Nederland. De kwetsbaarheids- en risicoanalyses die in het Deltaprogramma zijn uitgevoerd voor de waterveiligheid, de zoetwatervoorziening en de klimaatbestendige stedelijke ontwikkeling, zijn gebaseerd op de KNMI’06-scenario’s en behouden in beginsel hun geldigheid.

Brede Nationale Adaptatiestrategie vergt aanvullend inzicht in klimaatrisico’s

De beoogde Nationale Adaptatiestrategie kan voortbouwen op het Deltaprogramma. In het Deltaprogramma ligt de focus op waterveiligheid, zoetwatervoorziening en het klimaatbestendig maken van steden. Daarmee zijn belangrijke risico’s in relatie tot klimaatverandering al behoorlijk gedekt. Niettemin vraagt de Nationale Adaptatiestrategie om een breder inzicht in de risico’s voor Nederland als gevolg van klimaatverandering. In het rapport stellen het PBL en het KNMI de volgende aanvullende aandachtsgebieden voor: (1) energievoorziening, (2) infrastructuur en transport, (3) ICT, (4) gezondheid en (5) natuur. Al deze aandachtsvelden zijn gevoelig voor klimaatveranderingen; de energienetwerken, transportnetwerken en ICT netwerken zijn in het bijzonder gevoelig voor de toename in frequentie en intensiteit van weersextremen, zoals onweer, piek- en hagelbuien, windhozen, hitte, droogte en mist. Omdat er bovendien veel samenhang is tussen de energie-, transport- en ICT-netwerken, is het nodig aard en omvang van de kwetsbaarheden en risico’s breed te analyseren. Gegeven de nog grote onzekerheden pleiten het PBL en KNMI er voor ook mogelijke effecten van worst-case klimaatscenario’s mee te nemen.

Kennislacune: mogelijke gevolgen voor Nederland van klimaateffecten elders in de wereld

De nadelige effecten van klimaatverandering elders in Europa en in de wereld zijn aanzienlijk. De negatieve effecten elders kunnen nieuwe risico’s met zich meebrengen, bijvoorbeeld door verstoringen in de voedsel- en handelsstromen, de aanvoer van grondstoffen, toenemende prijsfluctuaties en mogelijk een verscherping van de internationale verhoudingen. De kennislacune over de mogelijke terugslageffecten van dergelijke klimaateffecten elders op de situatie in Nederland of Noordwest-Europa is groot, zoals ook de Europese Commissie heeft vastgesteld. Een studie naar de aard en de mogelijke omvang van deze risico’s is wenselijk, bij voorkeur in samenwerking met andere EU-landen.

Beleidsontwikkeling vraagt ontwikkeling monitorings- en evaluatiesystematiek

Gekoppeld aan de ontwikkeling van een adaptatiestrategie is het van belang om stapsgewijs een voor Nederland geschikt monitorings- en evaluatiesysteem te ontwikkelen. Op basis van de gekozen indicatoren kan een eerste nulmeting worden uitgevoerd van de huidige kwetsbaarheid van Nederland. Deze nulmeting moet vervolgens regelmatig worden herijkt om veranderingen als gevolg van klimaatverandering, sociaal-economische ontwikkelingen en adaptatiebeleid te kunnen volgen.