Effecten van klimaatverandering in Nederland 2012

Klimaatverandering zet door, maar ongunstige effecten lijken in Nederland beheersbaar

Op verzoek van het ministerie van Infrastructuur en Milieu heeft het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) met medewerking van diverse kennisinstellingen in Nederland het rapport Klimaateffecten in Nederland uit 2005 geactualiseerd. Daarbij gaat het om klimaatverandering en de effecten daarvan op waterveiligheid, - beschikbaarheid en –kwaliteit, als mede op natuur, landbouw, gezondheid en toerisme in Nederland.

Klimaatverandering in Nederland

Het klimaat in Nederland verandert: Zo is de gemiddelde temperatuur in Nederland over de afgelopen eeuw met 1.7 graden Celsius gestegen en nam het aantal jaarlijkse zomerse dagen met bijna 20 toe. De totale hoeveelheid jaarlijkse neerslag steeg met ongeveer 20 procent en ook de frequentie van hevige regenbuien nam sterk toe.

De gemeten temperatuurstijging in Nederland is circa tweemaal hoger dan die gemiddeld over de wereld en er is in Nederland in de afgelopen 20 jaar geen afzwakking van deze stijgende trend waarneembaar. Volgens de huidige inzichten zal de klimaatverandering in Nederland de komende eeuwen verder doorzetten, al is de omvang en het tempo van deze verandering onzeker. Zo kan de jaarlijkse neerslag in Nederland tot het einde van deze eeuw met 5 procent afnemen, maar ook met 6 procent stijgen. Dit bemoeilijkt het inspelen op klimaateffecten.

Effecten van klimaatverandering zijn waarneembaar

Klimaatverandering heeft in Nederland al uiteenlopende effecten . Sommige van deze effecten zijn gunstig, zoals productieverhoging in de landbouw, gemiddeld minder sterfte in de winterperiode en een toename van het aantal voor recreatie gunstige dagen. Voorbeelden van ongunstige effecten zijn de toename van wateroverlast als gevolg van piekbuien, een toegenomen kans op allergieën bij daarvoor gevoelige mensen en een toegenomen druk op de natuur.

Ook deze effecten zullen naar verwachting doorzetten. Mogelijke kansen die voortvloeien uit de geografische positie van Nederland liggen er in het bijzonder bij de landbouw en de recreatie. Ongunstige effecten van klimaatverandering hangen vooral samen met veranderingen in het optreden van extreme weersituaties (droogte, noodweer, etc).

Ongunstige effecten in beginsel beheersbaar

In beginsel zijn ongunstige effecten van klimaatverandering in Nederland beheersbaar. Dit komt doordat de meeste effecten van een verdere klimaatverandering hier beperkter zijn –zeker in verhouding met veel andere regio’s binnen en buiten Europa- zodat wij ons kunnen aanpassen. Op lokale en regionale schaal biedt dit kansen om de klimaatbestendigheid van het stedelijk en landelijk gebied op kosteneffectieve wijze te vergroten in samenhang met een verbetering van de leefomgevingskwaliteit.

Daarbij zijn er ook enkele fysieke factoren die een matigende invloed kunnen hebben op de toekomstige effecten van klimaatverandering in Nederland. Zo kan waterbuffering in het bovenstroomse gebied ervoor zorgen dat minder extreme piekafvoeren van de Rijn Nederland bereiken. Verder komt de beheersbaarheid door de beleidsaandacht voor klimaatrisico’s, al verschilt die wel tussen beleidsvelden. Zo biedt het Deltaprogramma Nederland de kans om tijdig te anticiperen op klimaatrisico’s in relatie tot waterveiligheid, zoetwaterbeschikbaarheid en stedelijke ontwikkeling. En om mogelijke nieuwe, of opnieuw optredende ziekten binnen de volksgezondheid of de landbouw op te sporen, zijn er systemen van (wereldwijde) monitoring en actieplannen.

De laatste jaren is er in Nederland weinig beleidsaandacht voor de mogelijke effecten van klimaatverandering op de natuur. De Ecologische Hoofdstructuur (EHS) biedt in beginsel goede bouwstenen om de Nederlandse natuur meer klimaatbestendig te maken. Dit vergt een aanpassing van de rijksvisie op de EHS, waarbij de focus wordt verlegd naar vergroten, verbinden en verbeteren van samenhangende clusters van waardevolle natuurgebieden (moeras, duin & kust, bos en heide). Verder vraagt een klimaatbestendig natuurbeleid om een herziening van de natuurdoelen.