Investeringen energietransitie en financierbaarheid

Met de transitie naar een vergaande CO₂-arme samenleving gaan investeringen in het energiesysteem gepaard. Een deel van die investeringen valt onder de zogenoemde non-mainstream investeringen, waarvoor specifieke uitdagingen met impact op de financierbaarheid bestaan. In dit werkdocument is de investeringsomvang beschreven en een inschatting gemaakt van het aandeel daarvan dat op dit moment onder non-mainstream investeringen valt.

Dit werkdocument is tot stand gekomen naar aanleiding van een workshop met PBL, SER, NIA/BNG Bank, en financieringsexperts van verschillende instituten en bedrijven. De notitie gaat in op de indicatieve schatting omtrent de investeringen in een 80%- en een 95%-reductiescenario, en de financieringsopgave die daarmee gepaard gaat.

Investeringen in energiesysteem in periode 2020–2040

Aan de hand van vraag en aanbod, kosten van technologieën, olie- en gasprijs en de importprijs van elektriciteit is berekend welke investeringen nodig (uitbreiding of vervanging) – en op dat moment het aantrekkelijkst – zijn in scenario’s waar de broeikasgasemissies vergaand worden gereduceerd.

In totaliteit liggen de investeringen in een 80%-emissiereductiescenario in de periode 2020–2040 rond de € 200 miljard hoger dan in een scenario met bestaand beleid (basispad). Tot 2031–2035 lopen de investeringen in het reductiescenario geleidelijk op.

In een simulatie van een 95%-scenario komen de investeringen uit op € 250–300 miljard extra ten opzichte van het basispad in de periode 2020–2040.

Mainstream versus non-mainstream investeringen

Bij mainstream investeringen spelen markt- en systeemfalen in de financiering eigenlijk geen rol van betekenis. Er is sprake van adequate en robuuste regelgeving, goede solvabiliteit en liquiditeit en goed ondernemerschap; investeringen kunnen op reguliere wijze gefinancierd worden. Voor de non-mainstream investeringen bestaan daarentegen specifieke uitdagingen met impact op de financierbaarheid. Dat kan te maken hebben met bijvoorbeeld onvolwassenheid van de technologie of gebrek aan schaal. De omvang daarvan in de 80%- en 95%-reductiescenario’s ligt, inclusief non-mainstream investeringen in het basispad, rond de € 300 miljard respectievelijk € 350 miljard over de periode 2020–2040. Daarmee is het aandeel non-mainstream ongeveer 55% van de totale investeringen.