Maatschappelijke kosten-batenanalyse en brede welvaart

Een MKBA is een instrument dat de overheid gebruikt in de besluitvorming, bijvoorbeeld over de verhoging van dijken, vergoeding van medicijnen of de aanleg van wegen. Het is een hulpmiddel om de positieve en negatieve effecten van een beleidsvoornemen voor de hele (Nederlandse) maatschappij in kaart te brengen, waarbij niet alleen wordt gekeken naar financiële kosten en baten, maar ook naar maatschappelijke effecten zoals milieuvervuiling, gezondheidsschade en kwaliteit van de leefomgeving. Brede welvaart kan elementen bevatten die niet of niet volledig in MKBA’s worden meegenomen, zoals het effect op kansengelijkheid. Brede welvaart vraagt meer aandacht voor de verdeling van welvaart, de effecten op welvaart buiten Nederland en voor toekomstige generaties. 

Diverse aanbevelingen geformuleerd om brede welvaart beter mee te nemen in MKBA’s

Op verzoek van de Tweede Kamer hebben het CPB en PBL onderzocht hoe het brede welvaartsperspectief beter kan worden meegenomen in MBKA’s, ter aanvulling op de Algemene MKBA-Leidraad uit 2013. Dat heeft geresulteerd in 21 aanbevelingen op vijf thema’s: bredere blik op welvaart, effecten op de langere termijn, de verdeling van de welvaart, grensoverschrijdende effecten en de presentatie van MKBAs. Een deel van de aanbevelingen betreft nieuwe richtlijnen.

De aanbevelingen zijn een mix van verduidelijking, aanscherping en suggesties voor nader onderzoek. Een van de aanbevelingen is bijvoorbeeld om effecten die niet in euro’s zijn uitgedrukt waar mogelijk te duiden in volumes of kwaliteitscriteria. Voor natuur kan het bijvoorbeeld gaan om het effect in natuurpunten. Sommige aspecten van brede welvaart passen in een MKBA, maar niet alle aspecten van brede welvaart hoeven in elke MKBA te worden meegenomen. Effecten op brede welvaart kunnen ook naast een MKBA worden gepresenteerd als aanvullende informatie. Bijvoorbeeld door effecten op kansengelijkheid, wat zich moeilijk in een MKBA-saldo laat vatten, apart aan te geven. Effecten op de verdeling van welvaart, het verloop van kosten en baten in de tijd en consequenties voor het buitenland verdienen in MKBA’s meer aandacht.
Deze aanvulling op de Algemene MKBA-Leidraad betreft MKBA’s door of voor de Rijksoverheid op alle beleidsterreinen. De planbureaus adviseren de ministeries om per beleidsterrein het brede welvaartsperspectief op de MKBA-praktijk te analyseren en de aanbevelingen nader uit te werken.