Van betalen voor bezit naar betalen voor gebruik

Dit stelt het Planbureau voor de Leefomgeving in de achtergrondstudie ‘Van betalen voor bezit naar betalen voor gebruik’.

Nieuwe verdienmodellen circulaire economie leveren kansen op voor bedrijven

Het beleid is er steeds meer op gericht om beschikbare grondstoffen zo efficiënt mogelijk te gebruiken. In een circulaire economie staat het optimaal gebruik van producten en grondstoffen centraal. Een circulaire economie komt pas echt op gang als bedrijven daarin rendabel kunnen ondernemen. Er wordt in dit kader veel verwacht van verdienmodellen waarin producten worden aangeboden als dienst. Denk bijvoorbeeld aan wasabonnementen, het betalen voor geleverde lichturen in plaats van het kopen van lampen of het leasen van jeans.

Het onderzoek laat zien dat bedrijven rendabel kunnen ondernemen met deze nieuwe verdienmodellen. De geïnterviewde bedrijven zien kans op meer continuïteit van inkomsten over langere periodes en kans op een grotere omzet door het aanbieden van extra diensten. Klanten kunnen door de verdienmodellen mogelijk besparen op de totale kosten voor gebruik.

Vormgeving verdienmodel beïnvloedt kans op milieuwinst

Een belangrijke vraag is of en onder welke voorwaarden de verschuiving van betalen voor bezit naar betalen voor gebruik daadwerkelijk bijdraagt aan milieuwinst en de transitie naar een circulaire economie.

Een van de conclusies is dat betalen voor gebruik niet automatisch milieuwinst oplevert. De geboekte milieuwinst hangt enerzijds af van de vormgeving van het verdienmodel. Afspraken rondom restwaarde, eigenaarschap en het aanbieden van prestatie in plaats van beschikbaarheid beïnvloeden de uiteindelijke milieuwinst. Anderzijds bepaalt het gedrag van klanten in grote mate of daadwerkelijk milieuwinst wordt geboekt.

Het rapport gaat verder in op belemmeringen en mogelijke overheidsinterventies. Zo worden onder andere circulair inkopen en aanbesteden door de overheid, fiscale maatregelen en ruimte in wet- en regelgeving besproken.