Effect varianten CO2-heffing PvdA, GroenLinks en Kabinet

Het PBL heeft deze analyses gemaakt op verzoek van het kabinet en de twee politieke partijen en sluit hiermee aan op de maatschappelijke discussie over een CO₂-heffing als onderdeel van het Klimaatakkoord. Ook heeft het PBL de uitkomsten van de drie analyses samengevoegd in een vergelijkende tabel.

• naar de tabel

Emissiereductie en nationale kosten

De drie PBL-notities over de concrete beleidsvoorstellen vanuit de politiek richten zich primair op de te verwachten emissiereductie in Nederland die met de voorstellen kan worden gerealiseerd en de bijbehorende nationale kosten. De notities geven over deze aspecten indicatieve resultaten, die vanwege de deels verschillende insteek van de voorstellen en vanwege de gevolgde methode niet altijd eenduidig met elkaar te vergelijken zijn.  

Weglekeffecten

Naast het mogelijke milieueffect is een (politiek) belangrijk element in de analyses het risico dat de voorstellen leiden tot ongewenste ‘weglek’: een verschuiving in de economische structuur waarbij bepaalde bedrijfsactiviteiten in Nederland onder invloed van de CO₂-heffing verminderen maar in het buitenland juist toenemen. De emissiereductie in Nederland wordt dan via emissie-toename in het buitenland (deels) teniet gedaan. In twee van de geanalyseerde concrete beleidsvoorstellen (die van PvdA en GroenLinks) kan dit effect naar verwachting een significante invloed op de emissiereductie hebben. De mate waarin dit effect zal optreden kon het PBL echter slechts indicatief bepalen. Het PBL heeft het weglek-effect vanuit zowel macro-economisch als bedrijfsperspectief geanalyseerd. Deze twee perspectieven worden in onderstaand workshopverslag nader beschouwd.

Verschillende analyses in samenhang gepubliceerd

Om een zo breed mogelijk beeld te geven van de verschillende opties voor het introduceren van een CO₂-heffing en om inzicht te krijgen in de effecten van verschillende heffingsvarianten, heeft het PBL, in samenwerking met het Centraal Planbureau (CPB), meerdere studies verricht die hier in samenhang worden gepubliceerd. In een policy brief, verschenen op 6 juni 2019, zijn PBL en CPB ingegaan op het beprijzen van CO₂-uitstoot in Nederland in een bredere context en op de consequenties van verschillende vormgevings- en terugsluisvarianten.

De drie notities en de policy brief beschrijven verschillende varianten voor een nationale CO₂-heffing en een terugsluis van de opbrengsten daarvan. De concrete beleidsvoorstellen voor een CO₂-heffing in de industrie beslaan een scala aan verschillende heffingshoogten, richten zich op deels verschillende doelgroepen, gaan in op verschillende manieren om de lasten van bedrijven te beperken en bieden in verschillende mate mogelijkheid tot subsidiëring van emissiereductiemaatregelen in de industrie. In enkele voorstellen wordt tevens een (belangrijk) deel van de beoogde opbrengst teruggesluisd voor andere dan reductiedoeleinden. De publicaties tezamen bieden zodoende inzicht in de mechanismen die in werking treden bij verschillende vormgevingsvarianten en kunnen daarmee behulpzaam zijn in de besluitvorming over een CO₂-heffing in Nederland, als onderdeel van het Klimaatakkoord.

Daarnaast zijn in een workshop samen met het CPB inzichten hierover met enkele externe experts uitgewisseld. Het verslag van deze workshop hebben PBL en CPB als achtergronddocument gepubliceerd. De drie PBL-notities over de voorgestelde heffingsvarianten gaan dieper in op de mogelijke omvang van de weglek bij de voorgestelde vormgeving en beschrijven in een bijlage de daarbij gehanteerde methoden. Een nadere toelichting met betrekking tot emissiereductie en economische structuurverandering door het beprijzen van broeikasgasemissies vindt u hieronder.

Meer informatie

• naar de policy brief Economische effecten van CO₂-beprijzing: varianten vergeleken
• naar het achtergronddocument Verslag van de workshop CO₂-beprijzing d.d. 13 mei 2019
• nadere toelichting: Emissiereductie en economische structuurverandering door beprijzen van broeikasgasemissies