Randstedelijke voorsteden bieden inwoners de meeste brede welvaart
Inwoners van gemeenten in de nabijheid van de grotere steden in de Randstad ervaren de hoogste brede welvaart. Deze mensen genieten van ruimte en groen in hun directe omgeving. De nabijheid van de grote steden geeft hen toegang tot banen, cultuur en recreatie, zonder dat ze last hebben van grootstedelijke onveiligheid en vervuiling. Landelijke gebieden hebben de laagste brede welvaart, omdat zij vaak belangrijke aspecten in de leefomgeving missen. Dat blijkt uit een nieuwe analyse van de waardering van aspecten van brede welvaart in Nederlandse gemeenten door het Planbureau voor de Leefomgeving.
De lagere brede welvaart in de landelijke gebieden komt doordat de inwoners in mindere mate toegang hebben tot banen en recreatieve en culturele aspecten van brede welvaart. Deze aspecten van brede welvaart concentreren zich in (middel-)grote steden. De afstand tot deze steden is voor inwoners van landelijk gebied veelal te groot, terwijl de directe omgeving ook weinig banen, recreatie en cultuur te bieden heeft. Hoewel inwoners in landelijke gebieden stedelijke aspecten van welvaart (zoals recreatie) over het algemeen lager waarderen dan inwoners van stedelijke gebieden, is het gebrek hieraan dusdanig groot dat de brede welvaart van de inwoners hier toch lager is. Deze verschillen in waardering zijn afgeleid uit het gedrag van mensen én uit surveyonderzoek op basis van enquêtes.
Brede welvaart is voor beleidsmakers een belangrijk aandachtspunt. Het gaat om een breed scala aan aspecten: van toegang tot voorzieningen tot veiligheid, inkomen en factoren die van invloed zijn op de gezondheid, zoals luchtkwaliteit. Deze kwaliteiten in de dagelijkse leefomgeving van mensen verschaffen de mogelijkheid een goed leven te leiden en dragen daarmee bij aan het geluk van mensen. ‘Hoe we de brede welvaart in de dagelijkse leefomgeving kunnen verhogen, wordt steeds vaker gezien als reden voor overheidsingrijpen’, stelt Mark Thissen, econoom bij het PBL en projectleider van het onderzoek naar regionale verschillen in brede welvaart. ‘Beleid en onderzoek moet hierbij rekening houden met verschillen in de waardering voor aspecten van brede welvaart tussen mensen uit verschillende regio’s.’
Regionale samenhang en beleid
Brede welvaart in een gemeente kan niet los worden gezien van de omliggende gebieden. De plekken waar mensen wonen, werken en ontspannen omvatten immers meer dan alleen hun woongemeente. Voor een boswandeling of een goede baan vormen gemeentegrenzen over het algemeen geen barrière. Inwoners uit de ene gemeente maken dan ook geregeld gebruik van recreatiemogelijkheden, ziekenhuizen of musea in een andere gemeente.
In dit onderzoek naar verschillen in brede welvaart tussen Nederlandse gemeenten heeft een team van PBL-onderzoekers daarom gemeentelijke verschillen in waardering van aspecten van brede welvaart in kaart gebracht. Doel van de studie is om hiermee inzichten te verschaffen over achtergronden van verschillen in brede welvaart tussen Nederlandse gemeenten, wat van belang is bij het ontwikkelen van beleid ter bevordering van de brede welvaart. Zo is het belangrijk dat inwoners van een gemeente toegang hebben tot de volle breedte aan aspecten van brede welvaart en speelt de bereikbaarheid van deze aspecten in buurgemeenten hierin een belangrijke rol.
‘Gemeenten kunnen hun inzicht in brede welvaart in een bredere regionale context bezien. Bijvoorbeeld door investeringen in voorzieningen zoals sportfaciliteiten of een theater in overleg met buurgemeenten te doen’, aldus Thissen. ‘Niet elke gemeente hoeft op alle aspecten van brede welvaart goed te scoren, mits de inwoners er toegang toe hebben in de buurgemeente. Voor het oplossen van een probleem in één gemeente, zoals oplopende werkloosheid, kan toenemende werkgelegenheid in de buurgemeente ook een oplossing bieden. Bij het oplossen van vergelijkbare problemen daarentegen kan men ook goed leren van gemeenten in andere delen van het land, waar aspecten voor brede welvaart op dezelfde manier worden gewaardeerd. Dat hoeven dus juist niet de buren te zijn. Een coördinerende rol voor Rijk of provincies kan behulpzaam zijn voor regionaal brede welvaartsbeleid om deze wenselijke regionale samenwerkingsverbanden te stimuleren.’
