Woningisolatie breed bezien

Woningisolatie leidt niet alleen tot energiebesparing en CO₂-reductie, maar heeft effect op een groot aantal welzijnsaspecten en vraagt arbeidsinzet en investeringen. De kwaliteit van de uitvoering van de isolatiemaatregelen is van belang om alle mogelijke bredewelvaartsbaten van woningisolatie te realiseren. Dat schrijven het Centraal Planbureau (CPB), het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) in een gezamenlijke beschouwing op het Nationaal Isolatieprogramma (NIP).

Het bredewelvaartsperspectief toegepast op isolatie onderzoekt niet alleen de bespaarde energie en de investeringskosten, maar neemt alle zaken mee die voor mensen van belang zijn. Zo kan isolatie leiden tot een hoger comfort in de woning en een betere gezondheid. Tegelijkertijd geldt dat werknemers die huizen isoleren op dat moment geen ander werk kunnen verrichten, en isolatie van woningen kan de biodiversiteit schaden bijvoorbeeld doordat het aantal nestplaatsen voor vleermuizen of zwaluwen daalt.

In de publicatie zetten de drie planbureaus uiteen dat ieder beleidsinstrument andere effecten teweeg kan brengen. Zo kan een subsidie voor woningisolatie ertoe leiden dat woningeigenaren met lagere inkomens minder profiteren dan eigenaren met hogere inkomens. Lagere inkomens profiteren wel van de regeling dat woningcorporaties huizen van zittende huurders isoleren zonder dat dit leidt tot huurverhoging. Het gekozen beleidsinstrument kan ook invloed hebben op hoe burgers naar de overheid kijken, want bij verduurzaming vinden veel burgers een eerlijke verdeling van de kosten en baten belangrijk.

Een aandachtspunt is dat de kwaliteit van de uitvoering van de isolatiemaatregelen belangrijk is voor het verwezenlijken van positieve bredewelvaartseffecten. Bij een lage kwaliteit van de uitvoering of onvoldoende aandacht voor hittewerende maatregelen kan de binnenmilieukwaliteit verslechteren of hitteproblematiek ontstaan. Ook de mate van energiebesparing is afhankelijk van de kwaliteit van de uitvoering. Aanvullende ventilatiemaatregelen kunnen bijvoorbeeld voorkomen dat bewoners vaker luchten via een open raam, wat de energiebesparing van de isolatie beperkt.

In deze studie kijken de drie planbureaus naar bredewelvaartseffecten van woningisolatie aan de hand van inzichten uit de literatuur over de effecten van woningisolatie. Deze publicatie is onderdeel van het gezamenlijk programma van de drie planbureaus om actief te informeren over de mogelijke effecten van belangrijke dossiers op de brede welvaart.

Het Nationaal Isolatieprogramma (NIP) is een van de overheidsplannen om binnen de gebouwde omgeving de energietransitie vorm te geven. Het is de bedoeling dat 2,5 miljoen woningen geïsoleerd worden tot en met 2030, en dan met name de 1,5 miljoen slechtst geïsoleerde woningen.